نمونه لایحه استرداد لاشه چک | دانلود رایگان (با فرمت Word)

حتماً برای شما هم پیش آمده که چکی را صادر کرده اید یا دریافت کرده اید و بعد از تسویه حساب، دلتان می خواهد آن چک (که به آن «لاشه چک» می گویند) به دستتان برگردد. شاید هم خدای نکرده درگیر پرونده ای شده اید که طرف مقابل شما باید لاشه چک را برگرداند اما این کار را نمی کند. در چنین شرایطی، نمونه لایحه استرداد لاشه چک دقیقاً همان چیزی است که به کارتان می آید تا حق خودتان را بگیرید و خیال تان را از بابت آن چک راحت کنید. این لایحه، راهکار قانونی برای پس گرفتن چک از کسی است که دیگر حقی برای نگهداری آن ندارد.

مفهوم حقوقی استرداد لاشه چک؛ چیستی و چرایی؟

ببینید، تو دنیای امروز که مبادلات مالی و تجاری خیلی گسترده شده، چک یکی از مهم ترین و پرکاربردترین ابزارهای پرداخت به حساب میاد. اما خب، همین ابزار مهم، گاهی اوقات می تونه دردسرساز هم بشه. یکی از این دردسرها، وقتیه که دیگه نیازی به وجود چک نیست، مثلاً پولش پرداخت شده، اما اون کاغذ ارزشمند (یعنی لاشه چک) هنوز دست طرف مقابله و پس داده نمی شه. اینجا مفهوم حقوقی استرداد لاشه چک وارد گود میشه.

لاشه چک چیست؟

به زبان ساده، لاشه چک به همون برگه چک میگن که بعد از نقد شدن یا باطل شدن، دیگه ارزش مالی و پرداختی نداره. یعنی از حالت یک سند تجاری که می شه باهاش پول گرفت، خارج شده و فقط یک تیکه کاغذه که روش اطلاعات مهمی مثل مبلغ، تاریخ، امضا و مشخصات طرفین نوشته شده. این لاشه چک، با اینکه دیگه پول نیست، اما هنوز از نظر حقوقی مهمه. مثلاً می تونه سند اثبات پرداخت باشه یا نشون بده که یک تعهد انجام شده. پس همین که تکه کاغذ شده، دلیل نمیشه بی اهمیت باشه.

مفهوم استرداد (پس گرفتن) در زمینه حقوقی و تفاوت آن با ابطال یا ادعای مفقودی

خب، استرداد لاشه چک یعنی چی؟ یعنی برگرداندن اون برگه چک به صاحب اصلیش یا صادرکننده اش، وقتی که دیگه دلیلی برای نگهداریش وجود نداره. مثلاً وقتی بدهی پرداخت شده. این «پس گرفتن» با «ابطال چک» یا «ادعای مفقودی» خیلی فرق داره:

• استرداد: وقتی چکی رو پس می گیرید، یعنی اون چک قبلاً اعتبار داشته، ولی الان دیگه از نظر مالی بی اعتباره و فقط سندیت حقوقی داره که مثلاً نشون بده بدهی ای تسویه شده. هدف از استرداد، بازگرداندن فیزیکی چک به صادرکننده است.
• ابطال چک: ابطال معمولاً به معنی از بین بردن اعتبار یک چک قبل از اینکه بخواد نقد بشه یا کارکرد اصلیش رو پیدا کنه. مثلاً وقتی چکی هنوز دست صادرکننده اش هست و اشتباهی صادر شده یا می خواد جلوش رو بگیره. ابطال می تونه به دستور صادرکننده (در موارد قانونی) یا به حکم دادگاه انجام بشه.
• ادعای مفقودی: وقتی چکی گم می شه، صادرکننده یا دارنده اون میتونه ادعای مفقودی کنه تا جلو سوءاستفاده های احتمالی رو بگیره. در این حالت، چک از بین نرفته، فقط معلوم نیست کجاست و ممکنه دست شخص دیگه ای بیفته.

پس تفاوت اصلی اینه که استرداد، برای چک هاییه که قبلاً معتبر بودن و الان تسویه شدن، اما ابطال و مفقودی، بیشتر برای چک هاییه که هنوز اعتبار دارن یا معلوم نیست چه سرنوشتی خواهند داشت.

جایگاه استرداد لاشه چک در نظام حقوقی ایران

در سیستم حقوقی ما، چک یک سند تجاری بسیار مهمه و احکام خاص خودش رو داره. استرداد لاشه چک هم یک حق قانونیه که در قانون مدنی و قانون تجارت بهش اشاره شده. یعنی اگر شما چک رو صادر کردید و تعهدتون رو انجام دادید (مثلاً بدهی رو پرداخت کردید)، اون وقت این حق رو دارید که لاشه چک رو پس بگیرید. این حق به شما کمک می کنه تا از سوءاستفاده های احتمالی جلوگیری کنید و اثبات کنید که دیگه هیچ بدهی از بابت اون چک ندارید. خیلی وقت ها پیش میاد که یک چک به عنوان تضمین صادر میشه و بعد از انجام تعهد، دارنده چک از پس دادن اون خودداری می کنه. اینجا هم دعوای استرداد لاشه چک میتونه چاره ساز باشه.

شرایط و موارد قانونی برای تقاضای استرداد لاشه چک

برای اینکه بتونید با یک نمونه لایحه استرداد لاشه چک به دادگاه برید و لاشه چک رو پس بگیرید، باید یک سری شرایط قانونی وجود داشته باشه. یعنی همینجوری الکی نمی شه درخواست پس گرفتن چک رو داد. این شرایط، در واقع دلایل موجهی هستن که حق شما برای استرداد رو ثابت می کنن. بیایید با هم ببینیم این موارد چی ها هستن.

پرداخت کامل وجه چک؛ رایج ترین مورد استرداد

یکی از رایج ترین و منطقی ترین دلایل برای پس گرفتن لاشه چک، اینه که شما پولش رو کامل پرداخت کرده باشید. وقتی چک رو صادر می کنید، در واقع دارید تعهد می کنید که مبلغ مشخصی رو پرداخت کنید. حالا اگه این مبلغ رو پرداخت کردید، دیگه دلیلی نداره که اون چک دست طرف مقابل باقی بمونه.

• با رسید کتبی و شفاف: بهترین و محکم ترین راه برای اثبات پرداخت، داشتن یک رسید کتبی و رسمی از دارنده چک هست. این رسید باید کاملاً شفاف باشه و نشون بده که مبلغ چک مورد نظر (با ذکر شماره چک، تاریخ، مبلغ و مشخصات) پرداخت شده و طرف مقابل دیگه طلبی از بابت این چک نداره.
• اثبات پرداخت از طریق حواله بانکی یا شهادت شهود: اگر رسید کتبی ندارید، راه های دیگه ای هم برای اثبات پرداخت هست. مثلاً فیش های واریز بانکی، حواله های الکترونیکی یا حتی گواهی شهود (کسایی که شاهد پرداخت بودن). البته یادتون باشه که اثبات با شهادت شهود کمی سخت تره و نیاز به تأیید دادگاه داره.

عدم تحقق موضوع معامله یا فسخ قرارداد اصلی

گاهی اوقات چک بابت یک معامله یا قرارداد مشخص صادر می شه. مثلاً برای خرید یک کالا یا انجام یک خدمت. حالا اگه اون معامله یا قرارداد به هر دلیلی انجام نشه (مثلاً کالا تحویل داده نشه) یا فسخ بشه (یعنی طرفین توافق کنن که معامله رو بهم بزنن)، در این صورت اون چک هم دیگه محلی از اعراب نداره و شما می تونید درخواست استرداد لاشه چک رو بدید.

تأثیر بطلان قرارداد بر اعتبار چک: اگه قرارداد اصلی که چک بابتش صادر شده، از ابتدا باطل بوده باشه (مثلاً غیرقانونی بوده یا شرایط لازم رو نداشته)، اون وقت اعتبار چک هم زیر سوال می ره. در این حالت، شما می تونید با اثبات بطلان قرارداد، درخواست پس گرفتن چک رو داشته باشید.

چک های تضمینی یا امانی

خیلی از چک ها هستن که نه بابت پرداخت بدهی، بلکه برای تضمین یک تعهد یا به صورت امانت صادر می شن. مثلاً چکی که به عنوان تضمین حسن انجام کار یا تضمین اجاره بهای ملک صادر میشه.

• عدم انجام تعهد تضمین شده: اگر چکی رو به عنوان تضمین دادید و اون تعهدی که باید انجام می دادید (مثلاً انجام پروژه یا پرداخت اقساط) به طور کامل انجام شده، دیگه دلیلی برای نگهداری چک تضمین وجود نداره. اینجا هم می تونید لایحه استرداد لاشه چک رو به دادگاه ببرید.
• پایان مدت امانت و عدم وجود دین: اگر چک به صورت امانت به کسی داده شده و مدت امانت تموم شده یا دین و تعهدی که بابتش چک داده شده بوده، از بین رفته، دارنده چک باید اون رو به شما برگردونه.

اشتباه در صدور چک

همه ما ممکنه اشتباه کنیم! گاهی اوقات چکی صادر می شه که توش اشتباهاتی مثل مبلغ نادرست، تاریخ غلط یا حتی نام گیرنده اشتباه وجود داره. اگه این اشتباهات به قدری بزرگ باشن که اعتبار چک رو از بین ببرن یا شما قبل از استفاده از چک متوجهشون بشید، می تونید درخواست استرداد یا ابطال اون رو داشته باشید.

توافق طرفین بر استرداد

گاهی اوقات دو طرف یک قرارداد، با هم به توافق می رسن که چک رو پس بدن. این توافق می تونه به صورت صلح و سازش (مثلاً سر یه اختلافی با هم کنار میان و توافق می کنن که چک رو برگردونن) یا اقاله (یعنی هر دو طرف توافق می کنن که قرارداد رو بهم بزنن و به حالت اول برگردونن) باشه. در این صورت، با ارائه سند این توافق، می تونید لاشه چک رو پس بگیرید.

مرور زمان دعوای مطالبه وجه چک؛ آیا صرف مرور زمان موجب استرداد می شود؟

این بخش کمی پیچیده تره و باید با دقت بیشتری بهش پرداخت. مرور زمان یعنی اینکه بعد از گذشت یک مدت زمان مشخص، دیگه نمی شه یک دعوا رو تو دادگاه مطرح کرد. در مورد چک، قانون تجارت ما مهلت های مشخصی برای طرح دعوای مطالبه وجه چک در نظر گرفته (مثلاً شش ماه از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت). اما نکته مهم اینجاست که در نظام حقوقی ایران، به دلیل نظرات شورای نگهبان، مرور زمان در دعاوی حقوقی به اون معنای مرسوم در سایر کشورها وجود نداره و کسی که حقی داره، حتی بعد از گذشت سال ها هم می تونه حقش رو مطالبه کنه.

مرور زمان در قانون ایران با فقه اسلامی ناسازگار تلقی شده و حقِ مطالبه ی یک دین، هرگز با گذشت زمان از بین نمی رود، حتی اگر امکان طرح دعاوی خاص مثل دعوای تجاری مطالبه وجه چک در مدت معین، از بین رفته باشد.

پس صرف اینکه مهلت های قانونی برای طرح دعوای تجاری مطالبه وجه چک گذشته، دلیل بر این نیست که چک از اعتبار افتاده و دارنده چک حتماً باید اون رو برگردونه. دارنده چک همچنان می تونه از طریق دعوای مدنی یا استفاده بلاجهت (یعنی استفاده از مال دیگری بدون جهت قانونی) اقدام به مطالبه وجه چک کنه. بنابراین، تنها گذشت زمان، به خودی خود باعث استرداد لاشه چک نمی شه، مگر اینکه شما بتونید اثبات کنید که دین از بین رفته یا تعهد انجام شده.

مراحل عملی و نحوه اقدام برای استرداد لاشه چک

حالا که با شرایط و موارد قانونی برای پس گرفتن لاشه چک آشنا شدید، وقتشه که بریم سراغ مراحل عملی کار. این بخش به شما نشون میده که از کجا باید شروع کنید و چطور قدم به قدم پیش برید تا به نتیجه دلخواهتون برسید. یادتون باشه که طی کردن این مراحل با دقت، خیلی می تونه بهتون کمک کنه.

گام اول: مذاکره و توافق دوستانه؛ پیشگیری بهتر از درمان!

همیشه بهترین راه برای حل اختلاف ها، گفتگو و توافق دوستانه است. قبل از اینکه بخواید وارد مراحل قضایی بشید، حتماً سعی کنید با طرف مقابلتون صحبت کنید و موضوع رو به صورت مسالمت آمیز حل و فصل کنید. شاید مشکل با یک صحبت ساده و منطقی حل بشه و نیازی به صرف وقت و هزینه در دادگاه نباشه.

• اهمیت: جلوگیری از هزینه های دادرسی، حفظ روابط (خصوصاً در کسب وکار)، و سرعت بخشیدن به حل مشکل.
• روش ها: تماس تلفنی، جلسه حضوری، ارسال پیامک یا ایمیل. اگر به توافق رسیدید، حتماً یک صورتجلسه توافق کتبی تنظیم کنید که طرفین امضا کنن. این سند در آینده می تونه به عنوان دلیل محکمی برای شما استفاده بشه.

گام دوم: ارسال اظهارنامه قضایی؛ اتمام حجت رسمی

اگر مذاکره دوستانه به نتیجه نرسید، مرحله بعدی ارسال اظهارنامه قضایی هست. اظهارنامه یک ابزار حقوقی رسمیه که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارسال میشه و به طرف مقابل هشدار میده که شما قصد دارید حق تون رو از طریق مراجع قضایی پیگیری کنید.

• اهمیت اظهارنامه به عنوان دلیل و اتمام حجت: ارسال اظهارنامه نشون میده که شما برای پس گرفتن لاشه چک اقدام کرده اید و به طرف مقابل فرصت دادید تا به صورت داوطلبانه چک رو برگردونه. این خودش یک دلیل محکمه پسند در دادگاه هست و ثابت می کنه شما تمام تلاش تون رو برای حل مسالمت آمیز موضوع انجام دادید.

نمونه مختصر اظهارنامه برای استرداد لاشه چک:

مشخصات اظهارکننده: (نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس)
مشخصات مخاطب: (نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس)
موضوع: درخواست استرداد لاشه چک شماره [شماره چک]
خلاصه اظهارات:
مخاطب محترم،
احتراماً به استحضار می رساند:
پیرو صدور فقره چک شماره [شماره چک] عهده بانک [نام بانک] به مبلغ [مبلغ چک] ریال مورخ [تاریخ چک] در وجه جنابعالی / یا حواله کرد جنابعالی، نظر به اینکه وجه چک مذکور در تاریخ [تاریخ پرداخت] به صورت کامل پرداخت گردیده / یا تعهد [نوع تعهد] که چک بابت آن به عنوان تضمین صادر شده بود، در تاریخ [تاریخ انجام تعهد] به صورت کامل انجام پذیرفته است، لذا هیچ دلیل قانونی برای ادامه نگهداری لاشه چک فوق الذکر توسط جنابعالی وجود ندارد.
بدین وسیله از جنابعالی تقاضا می گردد حداکثر ظرف مدت 5 روز از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به استرداد لاشه چک شماره [شماره چک] در محل [آدرس یا دفتر] اقدام نمایید. بدیهی است در صورت عدم اقدام در موعد مقرر، اینجانب ناچار به طرح دعوای حقوقی در مراجع قضایی خواهم بود و کلیه خسارات وارده و هزینه های دادرسی بر عهده جنابعالی خواهد بود.
با تشکر
امضاء: (اظهارکننده)
تاریخ:

گام سوم: اقامه دعوا در مراجع قضایی؛ وقتی چاره ای جز دادگاه نیست

اگر اظهارنامه هم فایده ای نداشت و طرف مقابل همچنان از پس دادن لاشه چک خودداری کرد، دیگه چاره ای جز اقامه دعوا در دادگاه نیست. در این مرحله باید با یک دادخواست استرداد لاشه چک به دادگاه عمومی حقوقی مراجعه کنید.

دادگاه صالح:

برای طرح دعوای استرداد لاشه چک، باید به دادگاهی مراجعه کنید که صلاحیت رسیدگی به پرونده شما رو داره. معمولاً:

• دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خوانده: یعنی دادگاهی که در شهری که طرف مقابل شما (خوانده) زندگی می کنه یا محل کارش هست، قرار داره.
• دادگاه عمومی حقوقی محل صدور چک: در برخی موارد، دادگاه محل صدور چک هم می تونه صالح باشه.

خواهان و خوانده دعوا:

تو هر دعوای حقوقی، دو طرف اصلی داریم:

• خواهان: کسی که دعوا رو مطرح می کنه و درخواست استرداد لاشه چک رو داره (مثلاً صادرکننده چک یا کسی که وجه چک رو پرداخت کرده).
• خوانده: کسی که دعوا علیهش مطرح شده و باید لاشه چک رو پس بده (مثلاً دارنده فعلی چک که از پس دادن اون خودداری می کنه).

مدارک لازم و مستندات:

برای اینکه دعوای شما محکم باشه و بتونید حق تون رو اثبات کنید، باید مدارک و مستندات کافی رو به دادگاه ارائه بدید. این مدارک شامل موارد زیر می شن:

1. کپی برابر اصل چک: اگه دسترسی به اصل چک ندارید، کپی برابر اصلش لازمه. اما اگه اصلش دست شماست، باید اصل چک رو ارائه بدید.
2. قرارداد اصلی یا مستندات مبین علت صدور چک: هر سندی که نشون بده چک بابت چی صادر شده (مثلاً قرارداد خرید و فروش، اجاره نامه، قرارداد وام و…).
3. رسیدهای پرداخت یا اسناد مثبته انجام تعهد: فیش های واریز بانکی، رسیدهای کتبی، گواهی بانکی یا هر مدرکی که نشون بده وجه چک پرداخت شده یا تعهد انجام شده.
4. اظهارنامه ارسالی: اگه قبلاً اظهارنامه فرستادید، کپی اون رو هم ضمیمه پرونده کنید.
5. شهادت شهود (در صورت لزوم): اگه شاهدی دارید که می تونه به نفع شما شهادت بده، مشخصاتش رو به دادگاه اعلام کنید.
6. نظریه کارشناسی (در صورت اختلاف در اصالت امضا یا محاسبات): اگه اختلافی سر اصالت امضا یا صحت محاسبات وجود داره، ممکنه دادگاه نیاز به نظر کارشناس داشته باشه.

هزینه های دادرسی:

طرح هر دعوای حقوقی، شامل هزینه هایی مثل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل (اگه وکیل بگیرید) و سایر هزینه های جانبی میشه. هزینه های دادرسی بر اساس مبلغ خواسته محاسبه می شن و باید در زمان ثبت دادخواست پرداخت بشن. البته اگه دعوا به نفع شما تموم بشه، می تونید درخواست کنید که این هزینه ها رو هم طرف مقابل پرداخت کنه.

ساختار یک لایحه کامل استرداد لاشه چک (با جزئیات دقیق و نکات کلیدی)

خب، رسیدیم به مهم ترین بخش این راهنما! حالا می خوایم ببینیم یک لایحه کامل استرداد لاشه چک چطور باید نوشته بشه. هم برای کسی که چک رو پس می خواد (خواهان) و هم برای کسی که ازش شکایت شده و باید از خودش دفاع کنه (خوانده). این ساختارها خیلی دقیق هستن و به شما کمک می کنن یک لایحه محکم و اصولی تنظیم کنید.

الف) لایحه از سوی خواهان (کسی که تقاضای استرداد دارد):

این لایحه توسط شما یا وکیل تون تنظیم میشه و به دادگاه تقدیم میشه تا لاشه چک رو برگردونه.

عنوان لایحه:

    لایحه تقدیمی به دادگاه در خصوص دعوای استرداد لاشه چک
    

مخاطب لایحه:

    ریاست محترم شعبه ... دادگاه عمومی حقوقی شهرستان ...
    

مشخصات وکیل/خواهان و شماره پرونده:

    با سلام و احترام
    موضوع: لایحه در پرونده کلاسه [شماره پرونده] به شماره بایگانی شعبه [شماره بایگانی]
    خواهان: [نام و نام خانوادگی خواهان / یا وکیل خواهان و مشخصات کامل]
    خوانده: [نام و نام خانوادگی خوانده و مشخصات کامل]
    

مقدمه (شرح ماجرا):

در این بخش، شما باید داستان رو از اول تا آخر برای قاضی تعریف کنید. کاملاً دقیق و با جزئیات.

• تاریخ و شماره چک، مبلغ، بانک، مشخصات صادرکننده و گیرنده: این اطلاعات رو با دقت کامل بنویسید تا هیچ ابهامی نمونه. مثلاً: احتراماً به استحضار می رساند اینجانب [نام خواهان] در تاریخ [تاریخ صدور چک] یک فقره چک به شماره [شماره چک] عهده بانک [نام بانک] به مبلغ [مبلغ چک] ریال در وجه [نام گیرنده چک] صادر نمودم.
• توضیح دقیق علت صدور چک (مثلاً بابت خرید کالا/خدمات، تضمین قرارداد): باید کاملاً مشخص کنید که چرا این چک رو صادر کردید. این چک بابت [نوع معامله یا قرارداد، مثلاً خرید یک دستگاه خودرو، تضمین اجاره بهای ملک، و… به موجب قرارداد شماره …] صادر گردیده بود.
• شرح اینکه چرا حق استرداد لاشه چک ایجاد شده است (مثلاً پرداخت کامل وجه، فسخ قرارداد، عدم تحقق شرط تضمین): اینجا مهم ترین بخش هست که باید دلیل قانونی خودتون رو برای پس گرفتن چک توضیح بدید. مثلاً: حال آنکه، وجه کامل چک مذکور در تاریخ [تاریخ پرداخت] به حساب [نام حساب] توسط اینجانب پرداخت گردیده است (پیوست: فیش واریز شماره …). یا تعهد اصلی که چک بابت تضمین آن صادر شده بود (مثلاً تحویل کالا)، در تاریخ [تاریخ انجام تعهد] به صورت کامل انجام شده و هیچ گونه تخلفی صورت نگرفته است.
• ذکر اقدامات قبلی (ارسال اظهارنامه): اگه اظهارنامه فرستادید، اینجا ذکر کنید: پیرو پرداخت وجه، اینجانب طی اظهارنامه شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه] که به خوانده محترم ابلاغ گردیده (پیوست: کپی اظهارنامه و ابلاغیه)، از ایشان درخواست استرداد لاشه چک را نمودم، لیکن تا کنون اقدامی از سوی ایشان صورت نگرفته است.

خواسته:

    لذا، با عنایت به مراتب فوق، تقاضای صدور حکم بر استرداد لاشه چک شماره ... مورخ ... به مبلغ ... ريال و محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت داشتن وکیل) از محضر آن ریاست محترم مورد استدعاست.
    

دلایل و مستندات:

در این بخش باید تمام دلایل و مدارکی که برای اثبات حرف تون دارید رو ردیف کنید.

• استناد به مواد قانونی مرتبط (قانون مدنی، قانون تجارت): مستنداً به مواد [مثلاً 265، 301 قانون مدنی یا مواد مرتبط از قانون تجارت] و سایر قوانین و مقررات مربوطه.
• ذکر پیوست ها (کپی برابر اصل قرارداد، فیش های واریز، اظهارنامه و…): پیوست های این لایحه شامل: 1. کپی برابر اصل چک شماره … 2. کپی برابر اصل قرارداد مورخ … 3. فیش واریز وجه مورخ … 4. کپی اظهارنامه ارسالی به شماره … 5. سایر مستندات و مدارک که ضمیمه دادخواست اولیه گردیده است.
• شهادت شهود، کارشناسی و سایر ادله: در صورت لزوم، اینجانب آمادگی معرفی شهود و یا درخواست جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری را دارم.

نتیجه گیری و درخواست صدور حکم:

    با عنایت به دلایل و مستندات ارائه شده و فقدان وجاهت قانونی برای ادامه نگهداری لاشه چک توسط خوانده محترم، مستدعی است دستور مقتضی جهت صدور حکم بر استرداد لاشه چک فوق الذکر و محکومیت خوانده به جبران کلیه خسارات دادرسی صادر فرمایید.
    

امضاء و تاریخ:

    با تشکر و تجدید احترام
    [نام و نام خانوادگی خواهان / وکیل خواهان]
    امضاء:
    تاریخ:
    

ب) لایحه از سوی خوانده (لایحه دفاعیه در مقابل دعوای استرداد لاشه چک):

این لایحه توسط کسی که خواهان ازش درخواست استرداد لاشه چک رو کرده تنظیم میشه و باید به دادگاه توضیح بده که چرا چک رو پس نمیده.

عنوان لایحه:

    لایحه دفاعیه در دعوای استرداد لاشه چک
    

مخاطب لایحه:

    ریاست محترم شعبه ... دادگاه عمومی حقوقی شهرستان ...
    

مشخصات وکیل/خوانده و شماره پرونده:

    با سلام و احترام
    موضوع: لایحه دفاعیه در پرونده کلاسه [شماره پرونده] به شماره بایگانی شعبه [شماره بایگانی]
    خواهان: [نام و نام خانوادگی خواهان]
    خوانده: [نام و نام خانوادگی خوانده / یا وکیل خوانده و مشخصات کامل]
    

مقدمه (پاسخ به ادعای خواهان):

در این بخش، شما باید به ادعاهای خواهان پاسخ بدید و توضیح بدید که چرا خواسته اون غیرقانونیه.

• بیان خلاصه ادعای خواهان: احتراماً، در خصوص دعوای مطروحه از سوی خواهان محترم مبنی بر استرداد لاشه چک شماره [شماره چک] مورخ [تاریخ چک] به مبلغ [مبلغ چک] ریال، دفاعیات اینجانب به شرح ذیل ایفاد می گردد.
• ارائه توضیح دقیق در مورد اینکه چرا خواسته خواهان فاقد وجاهت قانونی است (مثلاً وجه چک پرداخت نشده، قرارداد فسخ نشده، تعهد تضمین شده محقق نشده): اینجا باید با دلایل منطقی و مستند توضیح بدید که چرا حق با شماست. مثلاً: برخلاف ادعای خواهان، وجه چک مذکور تا کنون به صورت کامل پرداخت نگردیده است و ایشان هیچ سند معتبری مبنی بر پرداخت وجه ارائه نکرده اند. یا قرارداد اصلی که چک بابت تضمین آن صادر شده بود (قرارداد شماره …)، تا کنون به صورت کامل انجام نشده و خواهان به تعهدات خود عمل نکرده است.

دلایل و مستندات دفاعیه:

اینجا مدارکی رو که برای دفاع از خودتون دارید، ارائه میدید.

• ارائه مدارک اثبات کننده عدم پرداخت یا عدم تحقق شرایط استرداد (مثلاً عدم وجود رسید پرداخت، شواهد دال بر اعتبار قرارداد): پیوست های این لایحه شامل: 1. کپی برابر اصل قرارداد [شماره قرارداد] که مفاد آن نشان دهنده عدم ایفای تعهد خواهان است. 2. گواهی عدم پرداخت چک (در صورت نیاز به اثبات عدم پرداخت). 3. مدارکی دال بر عدم وجود رسید پرداخت وجه توسط خواهان.
• استناد به قوانین و رویه قضایی به نفع خوانده: مستنداً به مواد [ذکر مواد قانونی مربوطه] و اصول حقوقی حاکم بر قراردادها و اسناد تجاری، خواسته خواهان فاقد مبنای قانونی است.
• معرفی شهود یا درخواست کارشناسی: در صورت نیاز و تشخیص دادگاه محترم، آمادگی معرفی شهود و یا درخواست جلب نظر کارشناس جهت اثبات ادعاهای خود را دارم.

خواسته:

    با توجه به توضیحات و مستندات فوق، تقاضای رد دعوای خواهان مبنی بر استرداد لاشه چک و صدور حکم بر بی حقی ایشان، و محکومیت وی به پرداخت کلیه خسارات دادرسی از محضر آن ریاست محترم مورد استدعاست.
    

نتیجه گیری و درخواست صدور حکم:

    نظر به عدم وجود شرایط قانونی برای استرداد لاشه چک مورد بحث و عدم اثبات ادعاهای خواهان، مستدعی است دستور مقتضی جهت صدور حکم بر رد دعوای خواهان و تأیید حقانیت خوانده صادر فرمایید.
    

امضاء و تاریخ:

    با تشکر و تجدید احترام
    [نام و نام خانوادگی خوانده / وکیل خوانده]
    امضاء:
    تاریخ:
    

نمونه های کاربردی لایحه (قابل کپی و ویرایش)

خب، حالا که با ساختار کلی لایحه آشنا شدید، وقتشه که چند تا نمونه لایحه استرداد لاشه چک واقعی و آماده رو با هم ببینیم که می تونید اون ها رو کپی و با توجه به اطلاعات پرونده خودتون ویرایش کنید. یادتون باشه که اینها فقط نمونه هستن و برای پرونده های پیچیده حتماً با یک وکیل مشورت کنید.

نمونه 1: لایحه استرداد لاشه چک (پس از پرداخت کامل وجه)

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام

موضوع: لایحه تقدیمی در پرونده کلاسه [شماره پرونده] به شماره بایگانی شعبه [شماره بایگانی]
خواهان: آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خواهان] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [کد ملی] به نشانی [آدرس کامل]
خوانده: آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [کد ملی] به نشانی [آدرس کامل]

احتراماً به استحضار عالی می رساند:

1.  اینجانب خواهان پرونده حاضر، در تاریخ 1402/05/10 یک فقره چک به شماره 0123456 عهده بانک ملی شعبه [نام شعبه] به مبلغ 500,000,000 ریال (پانصد میلیون ریال) در وجه خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده]، بابت خرید یک دستگاه خودرو پراید صادر نمودم. (تصویر برابر اصل چک ضمیمه دادخواست است).
2.  پس از تحویل خودرو و انجام معامله، اینجانب در تاریخ 1402/07/20 اقدام به پرداخت کامل وجه چک فوق الذکر به مبلغ 500,000,000 ریال به حساب بانکی خوانده محترم نمودم. (تصویر فیش واریزی بانک [نام بانک] به شماره پیگیری [شماره پیگیری] مورخ 1402/07/20، پیوست این لایحه تقدیم می گردد).
3.  پس از پرداخت وجه، اینجانب طی تماس های مکرر و همچنین با ارسال اظهارنامه قضایی به شماره 140236123456000789 مورخ 1402/07/25 (تصویر برابر اصل اظهارنامه و ابلاغیه، پیوست است)، از خوانده محترم درخواست استرداد لاشه چک مذکور را نمودم.
4.  علیرغم اتمام دین و پرداخت کامل وجه چک و درخواست های مکرر اینجانب، خوانده محترم از استرداد لاشه چک خودداری می نماید که این امر موجب نگرانی اینجانب از بابت سوءاستفاده های احتمالی آتی گردیده است.

با توجه به مراتب فوق و اینکه وجه چک شماره 0123456 به صورت کامل پرداخت شده و هیچ گونه دین یا تعهدی از بابت آن بر عهده اینجانب باقی نمانده است، ادامه نگهداری لاشه چک توسط خوانده محترم فاقد وجاهت قانونی است.

لذا، با استناد به مواد قانونی مربوطه، تقاضای صدور حکم بر استرداد لاشه چک شماره 0123456 مورخ 1402/05/10 به مبلغ 500,000,000 ریال و محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه های دادرسی، حق الوکاله وکیل و...) از محضر آن دادگاه محترم مورد استدعاست.

با تشکر و تجدید احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل خواهان]
امضاء
تاریخ: 1402/08/01

نمونه 2: لایحه استرداد لاشه چک (زمانی که چک بابت تضمین بوده و تعهد انجام شده است)

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام

موضوع: لایحه تقدیمی در پرونده کلاسه [شماره پرونده] به شماره بایگانی شعبه [شماره بایگانی]
خواهان: آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خواهان] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [کد ملی] به نشانی [آدرس کامل]
خوانده: آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [کد ملی] به نشانی [آدرس کامل]

احتراماً به استحضار عالی می رساند:

1.  اینجانب خواهان، در تاریخ 1402/03/15 یک فقره چک به شماره 9876543 عهده بانک تجارت شعبه [نام شعبه] به مبلغ 200,000,000 ریال (دویست میلیون ریال) در وجه خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده]، به عنوان تضمین حسن انجام کار در قرارداد پیمانکاری ساختمان شماره 123 مورخ 1402/03/10 صادر نمودم. (تصویر برابر اصل قرارداد و چک ضمیمه دادخواست است).
2.  بر اساس بند 7 قرارداد مذکور، پس از اتمام پروژه و تحویل نهایی کار به کارفرما (خوانده محترم) و تأیید ایشان، چک تضمین می بایست به اینجانب مسترد می گردید.
3.  اینجانب کلیه تعهدات خود را در قالب قرارداد پیمانکاری فوق، مطابق با مفاد و زمان بندی تعیین شده، در تاریخ 1402/09/01 به صورت کامل انجام داده و پروژه را به خوانده محترم تحویل نمودم. (گواهی اتمام و تحویل پروژه مورخ 1402/09/01 با امضاء خوانده، پیوست این لایحه تقدیم می گردد).
4.  با وجود انجام کامل تعهدات و اتمام پروژه، خوانده محترم علیرغم درخواست های مکرر شفاهی و کتبی (شامل ارسال اظهارنامه قضایی به شماره 140236123456000999 مورخ 1402/09/05)، از استرداد لاشه چک تضمین شماره 9876543 خودداری می نماید.

با عنایت به اینکه هدف از صدور چک شماره 9876543 صرفاً تضمین حسن انجام کار بوده و این تعهد به صورت کامل و موفقیت آمیز انجام شده است، هیچ دلیل قانونی برای ادامه نگهداری لاشه چک مذکور توسط خوانده محترم وجود ندارد.

لذا، با استناد به مفاد قرارداد پیمانکاری شماره 123، گواهی اتمام پروژه و اظهارنامه ارسالی، تقاضای صدور حکم بر استرداد لاشه چک تضمین شماره 9876543 مورخ 1402/03/15 به مبلغ 200,000,000 ریال و محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی از محضر آن دادگاه محترم مورد استدعاست.

با تشکر و تجدید احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل خواهان]
امضاء
تاریخ: 1402/09/10

نمونه 3: لایحه دفاعیه در مقابل دعوای استرداد لاشه چک (خوانده مدعی عدم پرداخت وجه است)

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام

موضوع: لایحه دفاعیه در پرونده کلاسه [شماره پرونده] به شماره بایگانی شعبه [شماره بایگانی]
خواهان: آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خواهان] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [کد ملی] به نشانی [آدرس کامل]
خوانده: آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [کد ملی] به نشانی [آدرس کامل]

احتراماً در خصوص دعوای مطروحه از سوی خواهان محترم مبنی بر استرداد لاشه چک شماره 0123456 مورخ 1402/05/10 به مبلغ 500,000,000 ریال، به وکالت از خوانده محترم (یا اینجانب خوانده) دفاعیات به شرح ذیل ایفاد می گردد:

1.  خواهان محترم در دادخواست و لوایح خود ادعا نموده اند که وجه چک شماره 0123456 را به صورت کامل پرداخت کرده اند و لذا تقاضای استرداد لاشه چک را دارند.
2.  برخلاف ادعای مطروحه، اینجانب/موکل تا این لحظه هیچ مبلغی را از بابت چک مذکور از خواهان دریافت ننموده ام. چک فوق الذکر کماکان بابت دین موجود خواهان به اینجانب/موکل، در ید اینجانب/موکل قرار دارد.
3.  خواهان در مقام اثبات ادعای خود، یک فقره فیش واریزی را ارائه نموده است. با بررسی دقیق فیش مذکور، مشخص گردید که شماره حساب مقصد مندرج در فیش ارائه شده، متعلق به اینجانب/موکل نبوده و به شخص دیگری تعلق دارد. بنابراین، فیش مذکور هیچ ارتباطی به پرداخت وجه چک مورد بحث نداشته و نمی تواند دلیلی بر پرداخت دین توسط خواهان باشد. (تصویر صورت حساب بانکی اینجانب/موکل در تاریخ ادعایی پرداخت وجه توسط خواهان، که نشان دهنده عدم واریز وجه مذکور است، پیوست این لایحه تقدیم می گردد).
4.  همچنین، خواهان هیچ رسید کتبی و امضاء شده ای از سوی اینجانب/موکل مبنی بر دریافت وجه چک یا تسویه حساب کامل ارائه ننموده اند.
5.  با توجه به عدم پرداخت وجه چک و عدم اثبات ادعای خواهان، نگهداری لاشه چک توسط اینجانب/موکل کاملاً قانونی بوده و برای مطالبه حقوق حقه از خواهان می باشد.

با عنایت به اینکه وجه چک شماره 0123456 تا کنون پرداخت نگردیده و ادعای خواهان فاقد دلیل اثباتی معتبر است، نگهداری لاشه چک توسط اینجانب/موکل کاملاً موجه و قانونی می باشد.

لذا، با استناد به عدم اثبات ادعای پرداخت وجه توسط خواهان و دلایل و مستندات ارائه شده از سوی اینجانب/موکل، تقاضای رد دعوای خواهان مبنی بر استرداد لاشه چک و صدور حکم بر بی حقی ایشان، و محکومیت وی به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت داشتن وکیل) از محضر آن دادگاه محترم مورد استدعاست.

با تشکر و تجدید احترام
[نام و نام خانوادگی خوانده/وکیل خوانده]
امضاء
تاریخ: 1402/08/15

نکات حقوقی و کلیدی که باید به آنها توجه کرد

تو این مسیر پر پیچ و خم حقوقی، دونستن چند تا نکته مهم و کلیدی می تونه مثل یه قطب نما عمل کنه و شما رو به سمت درست راهنمایی کنه. این نکات رو دست کم نگیرید، چون ممکنه جلوی خیلی از مشکلات و ضررهای احتمالی رو بگیرن.

اهمیت حفظ مستندات؛ رسیدها، قراردادها، مکاتبات

یکی از مهم ترین چیزها تو پرونده های حقوقی، «مدرکه». هر چی مدرک و مستندات بیشتری داشته باشید، دست تون برای اثبات ادعاتون بازتره. پس هر سندی که به چک شما مربوط میشه، از جمله:

• رسیدهای پرداخت: چه نقدی، چه بانکی.
• قراردادهای اصلی: قراردادی که چک بابتش صادر شده.
• مکاتبات: ایمیل، پیامک، اظهارنامه یا هر نوع ارتباط کتبی بین شما و طرف مقابل.

همه این ها رو مثل گنجینه محافظت کنید! هیچ وقت یه رسید ساده رو بی اهمیت ندونید، چون ممکنه تو دادگاه ورق رو برگردونه.

چک های صیادی و ثبت سیستمی؛ آیا استرداد لاشه چک صیادی متفاوت است؟

با اومدن چک های صیادی و الزامی شدن ثبت اون ها تو سامانه صیاد بانک مرکزی، خیلی چیزها عوض شده. حالا دیگه چک فقط یه برگه کاغذ نیست، بلکه یه سند الکترونیکی هم پشتش داره.

تو چک های صیادی، علاوه بر اینکه باید لاشه فیزیکی چک رو پس بگیرید، باید مطمئن بشید که وضعیت چک تو سامانه صیاد هم تسویه شده یا باطل شده تغییر کرده باشه. اگر این کار انجام نشه، حتی با وجود پس گرفتن لاشه فیزیکی، ممکنه از نظر سیستمی هنوز مشکلاتی وجود داشته باشه. پس حتماً بعد از تسویه حساب، از دارنده چک بخواهید که عملیات تأیید دریافت و تسویه رو تو سامانه صیاد انجام بده و شما هم تأیید کنید. این یه مرحله اضافه اما خیلی مهمه برای چک های جدید.

اعتبار لاشه چک در دست دارنده؛ آثار حقوقی و کیفری

تصور کنید شما چک رو صادر کردید و پولش رو هم دادید، ولی لاشه اش هنوز دست طرف مقابله. این یعنی چی؟ یعنی اون برگه چک (هر چند بی اعتبار از نظر مالی) هنوز پتانسیل ایجاد دردسر رو داره.

اگه دارنده چک، بعد از پرداخت وجه، لاشه رو به شما پس نده و ازش سوءاستفاده کنه (مثلاً دوباره اقدام به مطالبه وجه کنه)، شما می تونید علیهش دعوای حقوقی و حتی در موارد خاص، دعوای کیفری (مثل خیانت در امانت) مطرح کنید. پس نگهداری لاشه چک توسط دارنده، بعد از اتمام دین، می تونه براش مسئولیت ایجاد کنه.

مسئولیت صادرکننده و ظهرنویس؛ در صورت عدم استرداد

صادرکننده چک (کسی که چک رو می نویسه) و ظهرنویس (کسی که چک رو امضا می کنه و به دیگری منتقل می کنه) هر دو نسبت به پرداخت وجه چک مسئولن. اگه چکی که باید پس داده میشد، به هر دلیلی پس داده نشه و دارنده بخواد دوباره وجهش رو مطالبه کنه، صادرکننده و ظهرنویس ها ممکنه مجبور به دفاع از خودشون بشن. پس برای جلوگیری از این مشکلات، باید فعالانه پیگیر استرداد لاشه چک باشید.

چک های سفید امضا یا فاقد تاریخ؛ ملاحظات خاص آنها

بعضی چک ها هستن که خیلی دردسرسازترن: چک های سفید امضا (فقط امضا شده، بقیه اطلاعات خالیه) و چک های فاقد تاریخ. این چک ها ریسک خیلی بالایی دارن.

• چک سفید امضا: اگر چک رو سفید امضا به کسی دادید و اون شخص اطلاعات چک رو به ضرر شما پر کنه، اثبات بی گناهی شما تو دادگاه خیلی سخت تر میشه. برای استرداد لاشه چک سفید امضا، باید اثبات کنید که چه تعهدی بابتش بوده و اون تعهد انجام شده.
• چک فاقد تاریخ: این چک ها معمولاً برای تضمین یا امانت داده می شن. برای پس گرفتنشون هم باید اثبات کنید که تعهد اصلی انجام شده یا دلیل امانت داری از بین رفته. یادتون باشه، هرگز چک سفید امضا یا فاقد تاریخ صادر نکنید، مگر اینکه کاملاً به طرف مقابلتون اعتماد داشته باشید و شرایط قانونی رو بدونید.

مرور زمان در دعاوی مربوط به چک؛ توضیح کامل ماده 318 و 319 قانون تجارت و نظریه شورای نگهبان

همونطور که قبل تر اشاره کردیم، بحث مرور زمان تو دعاوی چک یکم پیچیده ست. ماده 318 و 319 قانون تجارت مهلت های مشخصی رو برای طرح دعوای تجاری چک تعیین کرده:

• ماده 318: مهلت هایی برای طرح دعوای تجاری علیه ظهرنویس ها و ضامن ها.
• ماده 319: می گه اگه دارنده چک تو مهلت های قانونی (مثلاً 15 روز برای ارائه به بانک، شش ماه برای طرح دعوا علیه ظهرنویس) اقدام نکنه، دیگه نمی تونه از امتیازات تجاری چک استفاده کنه.

اما، همونطور که نظریه شورای نگهبان هم نشون داده، مرور زمان به معنای اسقاط حق مطالبه دین در قانون ایران پذیرفته نشده. یعنی اگه شما از مهلت های تجاری گذشته باشید، نمی تونید با استناد به قانون تجارت دعوای تجاری مطرح کنید، ولی هنوز هم می تونید از طریق دعوای عمومی حقوقی (مدنی) وجه چک رو از صادرکننده (به عنوان دین) مطالبه کنید.

پس حتی اگه سال ها از تاریخ چک گذشته باشه، صرف این امر به معنی از بین رفتن حق دارنده نیست و تا زمانی که اثبات نشده باشه وجه چک پرداخت شده یا دلیل نگهداریش از بین رفته، نمی شه به صرف مرور زمان درخواست استرداد لاشه چک رو داشت. این نکته خیلی ظریفه و برای همین هم باید تو لایحه دفاعیه تون بهش اشاره کنید.

عواقب سوءاستفاده از چک های مسترد نشده

اگه دارنده چک، بعد از اینکه حق نگهداریش رو از دست داده، باز هم از لاشه چک سوءاستفاده کنه، مثلاً باهاش از شما شکایت کنه یا بخواد دوباره نقدش کنه، می تونه با عواقب سنگینی روبرو بشه:

• مسئولیت حقوقی: محکومیت به جبران خسارت، و حتی ممکن است مجبور به پرداخت جریمه هم بشه.
• مسئولیت کیفری: در مواردی مثل خیانت در امانت یا کلاهبرداری (اگه با سوءنیت این کار رو کرده باشه)، ممکنه با مجازات کیفری هم روبرو بشه.

پس این طور نیست که هر کس لاشه چک رو تو دستش داره، بتونه هر کاری باهاش بکنه. قانون برای حفظ حقوق افراد، تدابیر لازم رو اندیشیده.

نتیجه گیری و توصیه پایانی

همونطور که دیدید، موضوع استرداد لاشه چک، با اینکه ممکنه در نگاه اول ساده به نظر برسه، اما پیچیدگی های حقوقی خاص خودش رو داره. از لحظه صدور چک تا زمانی که دین یا تعهد مربوط به اون از بین میره و شما حق پس گرفتن لاشه اش رو پیدا می کنید، کلی نکته ریز و درشت وجود داره که باید بهشون توجه کرد. مهم ترین چیزی که باید همیشه یادتون باشه، اینه که هر تعهد مالی و هر چکی، باید با مستندات کافی همراه باشه. رسید، قرارداد، مکاتبات، همه این ها می تونن سپر دفاعی شما در برابر مشکلات احتمالی باشن.

همیشه سعی کنید مسائل رو با صحبت و توافق دوستانه حل کنید، اما اگه چاره ای نبود، از ابزارهای قانونی مثل اظهارنامه و در نهایت لایحه استرداد لاشه چک استفاده کنید. یادتون باشه که قوانین مربوط به چک، به خصوص با ورود چک های صیادی و ثبت سیستمی، مدام در حال تغییر و به روز شدن هستن و دونستن آخرین تغییرات می تونه خیلی بهتون کمک کنه.

در نهایت، برای پرونده هایی که کمی پیچیده تر هستن یا ابهامات حقوقی دارن، بهترین کار اینه که حتماً با یک وکیل متخصص تو این زمینه مشورت کنید. یه وکیل با تجربه می تونه شما رو تو این مسیر راهنمایی کنه، از حقوقتون دفاع کنه و جلوی ضررهای احتمالی رو بگیره. چون همونطور که می دونید، پیشگیری همیشه بهتر از درمانه، مخصوصاً تو مسائل حقوقی که گاهی یه اشتباه کوچک می تونه عواقب بزرگی داشته باشه. امیدواریم این راهنما به کارتون اومده باشه و بتونید با اطلاعات کامل و خیال راحت، از حقوق خودتون دفاع کنید.