نکات مهم درباره تالاب گاوخونی

تالاب گاوخونی، این نگین ارزشمند و البته در حال رنج اصفهان، یکی از مهم ترین و حیاتی ترین زیست بوم های کشورمونه که متاسفانه این روزا حال و روز خوبی نداره.
شناخت نکات مهم درباره تالاب گاوخونی بهمون کمک می کنه تا این میراث طبیعی رو بهتر درک کنیم و شاید قدمی برای نجاتش برداریم. بیایید با هم سفری به این تالاب زیبا و اسرارآمیز داشته باشیم.

گوهری در قلب کویر، تالاب گاوخونی

می دونم وقتی اسم کویر میاد، اولین چیزی که تو ذهنتون نقش می بنده، گرما، خشکی و ریگ های داغ و بی آبه. اما درست وسط این کویر، یه جایی بود که روزگاری پر از آب و زندگی بود؛ تالاب گاوخونی. این تالاب نه فقط یه دریاچه کوچیک بود، بلکه یه زیست بوم کامل و بی نظیر که نقش خیلی مهمی توی طبیعت ایران و حتی دنیا داشت. حیف که الان از اون همه زیبایی و زندگی، فقط یه اسم و یه خاطره مونده و گاهی هم یه رگه های نمناک از گذشته.

تالاب گاوخونی یه جورایی نماد چالش های محیط زیستی ما شده. یه زمانی پناهگاه پرنده های مهاجر بود، آب زاینده رود رو تصفیه می کرد و نمی ذاشت کویر بیشتر پیشروی کنه، اما الان خودش تو خطر نابودیه. این مقاله رو نوشتیم که با هم یه سر و گوشی آب بدیم و ببینیم اصلا این تالاب کجاست، چرا اینقدر مهمه و چی سرش اومده. شاید اگه بیشتر بدونیم، بتونیم یه کاری براش بکنیم.

تالاب گاوخونی کجاست؟ مشخصات جغرافیایی و موقعیت

حالا که از اهمیت تالاب گاوخونی حرف زدیم، شاید براتون سوال پیش بیاد که اصلاً این تالاب کجا واقع شده. بذارید دقیق بهتون بگم. تالاب گاوخونی در جنوب شرقی استان اصفهان، دقیقاً تو شرق شهرستان ورزنه قرار گرفته. این تالاب در واقع مصب نهایی رودخونه زاینده رود محسوب میشه. یعنی چی؟ یعنی آب زاینده رود بعد از یه مسیر طولانی، نهایتاً به اینجا می ریخت و این تالاب رو سیراب می کرد.

قبلاً مساحت این تالاب تو دوران پُرآبی به حدود ۴۷۶ کیلومتر مربع هم می رسید، یعنی یه جای خیلی وسیع. ارتفاعش از سطح دریا هم ۱۴۷۰ متره. اگه بخوایم از اصفهان به سمتش بریم، حدود ۱۳۷ کیلومتر راهه. نزدیک ترین آبادی به تالاب، شهر توریستی ورزنه است که تقریباً ۲۳ کیلومتر با دهانه تالاب فاصله داره. روستاهای دستجرد، مالواجرد، حسن آباد و خارا از دهستان جرقویه علیا هم در جنوب تپه های شنی حاشیه تالاب قرار گرفتن. کلاً میشه گفت تالاب گاوخونی تو یه منطقه کویری و بیابونی واقع شده و همین موقعیت جغرافیایی خاصش، بهش یه ویژگی منحصربه فرد داده.

نام شناسی تالاب گاوخونی: ریشه ها و روایت ها

اسم «گاوخونی» خودش کلی داستان و روایت پشت سرشه. شاید وقتی برای اولین بار این اسم رو می شنوید، براتون عجیب باشه. چرا «گاوخونی»؟ بیایید چند تا از این روایت ها رو با هم مرور کنیم:

• خانه گاوها: یکی از روایت های معروف که دهخدا هم بهش اشاره کرده، اینه که «گاوخونی» به معنی «خانه گاو» بوده. می گن قدیم ها، روستایی ها گاوهاشون رو برای چرا تو اطراف این تالاب رها می کردن. خب منطقیه، جایی که آب و سرسبزی بوده، می تونسته محل خوبی برای چرای دام باشه. واسه همین بهش می گفتن گاوخانه یا گاوخونی.
• آبگیر اصفهان: یه روایت دیگه که به نظرم جالب تره، ریشه اسم «گاو» رو تو واژه هایی مثل Gabae یا Gavae می دونه. اینا اسم هایی بودن که استرابون، جغرافیدان یونانی، برای اصفهان قدیم استفاده کرده بود و بعدها به «گبی»، «گی» و «جی» تغییر کرده. حالا «خانی» هم تو زبان فارسی پهلوی به معنی «چشمه» یا «آبگیر» هست. پس اگه این دو تا رو به هم بچسبونیم، «گاوخانی» میشه «آبگیر جی» یا همون «آبگیر اصفهان». این روایت خیلی منطقیه چون تالاب گاوخونی عملاً آبگیر اصفهان بوده.
• گورخونی (گودخونی): یه روایت افسانه ای هم هست که می گه این منطقه پر از گورخر بوده و اسم اصلیش «گورخونی» یا «گودخونی» بوده. می گن شکارچی ها برای شکار گورخر میومدن اینجا، ولی خیلی هاشون تو باتلاق گیر می کردن و جونشون رو از دست می دادن. حتی می گن بهرام گور هم تو همین باتلاق جان باخته، که این بیت معروف حافظ رو به یادمون میاره:
  

  بهرام که گور می گرفتی همه عمر *** دیدی که چگونه گور بهرام گرفت؟

  البته این بیشتر شبیه افسانه ست تا واقعیت، ولی خب جالبه!

به هر حال، هر روایتی که پشت این اسم باشه، نشون میده که تالاب گاوخونی از قدیم الایام یه جای مهم و پر رمز و راز بوده.

اهمیت و کارکرد زیست محیطی تالاب گاوخونی: چرا این تالاب حیاتی است؟

شاید از خودتون بپرسید، خب که چی؟ یه تالاب مثل گاوخونی چه اهمیتی می تونه داشته باشه؟ راستش، تالاب گاوخونی فقط یه آبگیر ساده نبود، یه سیستم حیاتی پیچیده و مهم برای منطقه و حتی کل کشور به حساب میومد. بیایید ببینیم چرا اینقدر حیاتی بود:

جایگاه بین المللی تالاب

تالاب گاوخونی یکی از همون ۱۹ تالاب بین المللی ایران بود که عضو کنوانسیون رامسر هم هست. این کنوانسیون یه توافق نامه بین المللی برای حفاظت از تالاب هاست. وقتی یه تالاب تو این لیست قرار می گیره، یعنی اهمیت جهانی داره و باید ازش محافظت بشه. گاوخونی به خاطر تنوع زیستی بالا و نقشش تو مهاجرت پرندگان، به این جایگاه رسیده بود.

تصفیه طبیعی آب زاینده رود

رودخونه زاینده رود تو طول مسیرش، از شهرهای زیادی رد میشه و متاسفانه کلی فاضلاب صنعتی، شهری و کشاورزی با خودش می آورد. تالاب گاوخونی مثل یه فیلتر طبیعی عمل می کرد. یعنی چی؟ یعنی آلودگی ها رو جذب می کرد و نمی ذاشت آب های زیرزمینی منطقه آلوده بشن. این خودش یه کارکرد فوق العاده مهم زیست محیطی بود که الان دیگه وجود نداره.

کنترل بیابان زایی و تثبیت تپه های شنی

تالاب گاوخونی دقیقاً تو مرز کویر قرار گرفته بود. وجود آب و رطوبت باعث می شد که پوشش گیاهی خاصی تو اطرافش رشد کنه، مثل درختچه های گز و تاغ. این گیاهان ریشه هاشون رو تو خاک محکم می کردن و نمی ذاشتن ماسه های روان کویر، پیشروی کنن و مناطق کشاورزی و مسکونی رو تهدید کنن. در واقع یه سد طبیعی جلوی بیابان زایی بود.

زیستگاه پرندگان مهاجر و حیات وحش

یه زمانی گاوخونی پناهگاه هزاران پرنده مهاجر بود. پرنده هایی مثل اردک، کاکایی، فلامینگو، حواصیل و کلی گونه دیگه، زمستونا رو اینجا می گذروندن. فکر کنید، حدود ۴۰ هزار پرنده تو یه فصل! جدا از پرنده ها، کلی حیوان دیگه مثل گورخر (قدیم ترها)، گراز، روباه شنی، لاک پشت، انواع خزندگان و پستانداران کوچک هم اینجا زندگی می کردن. تالاب براشون یه خونه امن بود. اما با خشکی تالاب، این تنوع زیستی هم به شدت کم شده و خیلی از گونه ها دیگه جایی برای زندگی ندارن.

نقش در تعادل اقلیمی منطقه

وجود این حجم از آب و رطوبت، روی آب و هوای اطراف هم تاثیر می ذاشت. رطوبت هوا رو بالا می برد و دمای منطقه رو تعدیل می کرد. خلاصه که گاوخونی فقط یه تالاب نبود، یه قلب تپنده تو دل کویر بود که زندگی رو به منطقه هدیه می داد.

بحران و چالش های پیش رو: واقعیت تلخ گاوخونی امروز

حالا رسیدیم به تلخ ترین بخش ماجرا. تالاب گاوخونی امروز حال و روز خوبی نداره. اون همه زیبایی، زندگی و اهمیت، حالا جای خودش رو به خشکی، نمک و سکوت داده. واقعاً قلب آدم به درد میاد وقتی وضعیت امروز گاوخونی رو می بینی.

ریشه های خشکی: سدسازی های بی رویه و تخصیص نامناسب آب

اگه بخوایم ریشه این بحران رو پیدا کنیم، باید به مدیریت منابع آب برگردیم. متاسفانه، تو دهه های اخیر، سدسازی های زیادی روی زاینده رود انجام شد و آب زیادی به صنایع و کشاورزی بالادست اختصاص پیدا کرد. نتیجه چی شد؟ آبی که باید به سمت گاوخونی سرازیر می شد، دیگه بهش نرسید. حقابه تالاب نادیده گرفته شد و کم کم این شریان حیاتی قطع شد.

آمار و ارقام تلخ: خشکی ۹۹ تا ۱۰۰ درصدی

حرف از خشکی که میشه، عددها خودشون گویای ماجان. تو سال های اخیر، مسئولین و کارشناسان محیط زیست بارها اعلام کردن که تالاب گاوخونی تقریباً ۹۹ تا ۱۰۰ درصد خشک شده. یعنی از اون همه وسعت و آب، دیگه تقریباً هیچی نمونده. حتی تو سال ۱۴۰۲، با اینکه ذخیره آب سد زاینده رود نسبت به سال قبلش ۸۸ درصد افزایش داشت، اما این آب برای گاوخونی رهاسازی نشد و تالاب همچنان خشک موند. این یعنی یه میراث طبیعی مهم کشور در حال انقراضه.

پیامدهای زیست محیطی خشکی: فاجعه ای تمام عیار

خشکی تالاب فقط به معنی نبود آب نیست، پیامدهای خیلی فاجعه بارتری داره:

• نابودی تنوع زیستی: مهم ترین و شاید دردناک ترین پیامد، نابودی گونه های جانوری و گیاهی. پرنده های مهاجر دیگه جایی برای فرود ندارن، حیوانات بومی از بین میرن یا مجبور به مهاجرت میشن. پوشش گیاهی شورپسند هم که قبلاً کویر رو کنترل می کرد، حالا خشک و نابود شده.
• تبدیل شدن به کانون ریزگرد: وقتی تالاب خشک میشه، بسترش تبدیل میشه به یه منبع بزرگ گرد و غبار. ذرات نمک و خاک بلند میشن و به سمت شهرها میان. این ریزگردها روی سلامت مردم، کشاورزی و کیفیت هوا تاثیر مستقیم و منفی دارن. دیگه از اون تصفیه کننده طبیعی آب خبری نیست، حالا خودش شده منبع آلودگی.
• افزایش شوری خاک و تخریب اکوسیستم: با خشکی آب، نمک های موجود تو بستر تالاب به سطح میان و خاک اطراف رو شور می کنن. این شوری باعث میشه حتی اگه آب هم بیاد، رشد گیاهان سخت بشه و اکوسیستم منطقه کلاً بهم بریزه.

ارتقاء به منطقه حفاظت شده (۱۴۰۳): امید یا دل خوشی؟

یه خبر جدید تو اردیبهشت ۱۴۰۳ این بود که شورای عالی محیط زیست، تالاب گاوخونی رو با مساحتی حدود ۶۳ هزار هکتار به منطقه حفاظت شده ارتقا داد. هدف از این کار، جلوگیری از هرگونه تغییر کاربری و آسیب به پوشش گیاهی و همچنین حفاظت از تالاب و پرندگان (اگه آبدار بشه) بود. شاید با خودتون بگید خب، این خبر خوبیه، یعنی قراره تالاب احیا بشه؟ راستش، این ارتقا بیشتر به معنی ممنوعیت دخل و تصرف و حفاظت از وضعیت موجود هست تا احیای تالاب. یعنی اگه آبی هم نباشه، حداقل کسی نتونه زمین های خشک رو به چیز دیگه ای تبدیل کنه. این یه گام مثبت برای آینده نگریه، ولی راه طولانی برای بازگرداندن گاوخونی به روزهای اوجش هنوز در پیشه.

تلاش ها برای احیا و حفاظت: امیدها و ناامیدی ها

حالا با این وضعیت بحرانی که تالاب گاوخونی داره، آیا هیچ تلاشی برای احیاش صورت گرفته؟ یا اینکه کلاً از خیرش گذشتیم؟ واقعیت اینه که تلاش هایی شده، ولی خب چالش هاش خیلی بزرگه.

رهاسازی های مقطعی آب: مرهم موقت

گاهی اوقات، تو سال های پُرآبی یا تحت فشارهای عمومی و زیست محیطی، مقداری آب از زاینده رود به سمت گاوخونی رهاسازی شده. مثلاً سال ۱۳۸۴ و ۱۳۹۴ این اتفاق افتاد. وقتی آب به تالاب می رسید، واقعاً حال و هوای منطقه عوض می شد و مردم و کشاورزها خوشحال می شدن. اما خب این رهاسازی ها مقطعی بودن، یعنی دائمی نبودن. مثل این می مونه که به یه آدم تشنه، یه لیوان آب بدی و بعد دوباره تنهاش بذاری. این کار فقط یه مرهم موقت بود و نتونست مشکل اصلی خشکی رو حل کنه. با این حال، همین رهاسازی های کوتاه هم نشون می داد که اگه آب باشه، تالاب پتانسیل احیا رو داره.

نقش لایروبی و اقدامات مردمی و سازمان های مردم نهاد

تو بعضی از این دوره های رهاسازی آب، کشاورزها و مردم محلی شرق اصفهان، خودشون دست به کار شدن و بخشی از مسیر رودخونه رو لایروبی کردن. این کار برای این بود که آب راحت تر به تالاب برسه و برداشت های غیرمجاز آب تو مسیر کم بشه. سازمان های مردم نهاد (NGOها) و فعالان محیط زیست هم همیشه صدای گاوخونی بودن و هستن. اونا با برگزاری کمپین ها، اطلاع رسانی و فشار آوردن به مسئولین، سعی می کنن توجه ها رو به وضعیت بحرانی تالاب جلب کنن و خواستار احیای پایدارش باشن. این تلاش های مردمی واقعاً قابل تحسینه.

چالش های پیش رو در مسیر احیا و لزوم مدیریت پایدار منابع آب

اما راه احیا خیلی طولانیه و پر از چالش. مشکل فقط نبود آب نیست، مدیریت منابع آب تو کل حوضه زاینده رود باید عوض بشه. تخصیص بی رویه آب به صنایع و کشاورزی پرآب بر باید کنترل بشه. ما نیاز به یه مدیریت پایدار و بلندمدت داریم که حقابه محیط زیست و به خصوص تالاب گاوخونی رو تو اولویت قرار بده. این کار هم تصمیمات سختی می خواد، هم همکاری همه ذی نفعان.

نگاهی به آینده: آیا گاوخونی به روزهای اوج خود بازخواهد گشت؟

سوال بزرگی که همه می پرسن اینه: آیا گاوخونی به روزهای اوجش برمی گرده؟ راستش رو بخواید، با شرایط فعلی، خیلی امیدواره بودن سخته. اما ناامیدی هم چاره کار نیست. اگه یه مدیریت علمی و دلسوزانه تو حوزه آب اتفاق بیفته، اگه همه ما به سهم خودمون مصرف آب رو مدیریت کنیم و اگه دولت به حفاظت از محیط زیست به صورت جدی تر نگاه کنه، شاید کورسوی امیدی باشه. تالاب گاوخونی یه اکوسیستم منعطفه و اگه آب بهش برسه، طبیعت راه خودش رو پیدا می کنه و دوباره سبز میشه. اما این اگرها، بزرگترین چالش های ما هستن.

نکات مهم برای بازدید از تالاب گاوخونی (در صورت امکان): راهنمای سفر مسئولانه

حالا اگه با تمام این اوصاف، دلتون خواست یه سری به تالاب گاوخونی بزنید و از نزدیک وضعیتش رو ببینید، یا حداقل از مناطق اطرافش بازدید کنید، یه سری نکات مهم هست که باید حواستون بهشون باشه. یادتون نره که این یه سفر طبیعت گردی معمولی نیست، بلکه یه سفر مسئولانه به یه منطقه حساسه.

بهترین زمان بازدید: کی بریم که بهتر باشه؟

قبلاً که تالاب پُرآب بود، بهترین زمان ها برای بازدید فرق می کرد. الان با وضعیت خشکی، ممکنه یه جاهایی از همون خشکی هم جذابیت خاص خودش رو داشته باشه:

• اوایل بهار: حتی اگه آبی هم تو تالاب نباشه، اوایل بهار آب و هوای منطقه مطلوب تره. اگه بارندگی زمستونی خوبی بوده باشه، ممکنه ارتفاعات و دامنه های اطراف تالاب، مثل کوه سیاه، کمی سرسبز بشن و مناظر قشنگی بسازن. پرنده های مهاجر تو این فصل دیگه تالاب رو ترک کردن، اما طبیعت بهاری هنوز زیبایی های خاص خودشو داره.
• پاییز و اوایل زمستان: این فصل ها قبلاً زمان اوج حضور پرنده های مهاجر بود. الان هم اگه رهاسازی آبی انجام بشه و تالاب کمی نمناک بشه، ممکنه تعدادی پرنده رو تو حاشیه یا بخش های مرطوب ببینید. هوا هم تو این فصول خنک تر و مطبوع تره. اما خب باید تأکید کنم که این روزا دیدن اون همه پرنده مهاجر تو گاوخونی، مثل سابق نیست.
• تابستان: تو تابستون هوا خیلی گرم و کویریه و بازدید از منطقه برای خیلی ها سخته. اگه تحمل هوای گرم رو دارید و دنبال دیدن پرنده های خاص کویری هستید، شاید این فصل هم براتون جذاب باشه، ولی به طور کلی پیشنهاد نمیشه.

مسیرهای دسترسی: چطوری برسیم به گاوخونی؟

تالاب گاوخونی حدوداً ۳۰ کیلومتر با شهر ورزنه و ۱۶۷ کیلومتر با جنوب شرق اصفهان فاصله داره.

1. مسیر از اصفهان (از طریق ورزنه): راحت ترین و شناخته شده ترین مسیر، از اصفهان به سمت شهر ورزنه است. جاده تا ورزنه آسفالته. بعد از ورزنه، مسیر به سمت شرق خاکی میشه. این بخش ها نیاز به آشنایی با منطقه و ترجیحاً همراه داشتن راهنمای محلی یا استفاده از اپلیکیشن های مسیریابی دقیق داره، چون جاده ها خاکی و گاهی گیج کننده هستن. این مسیر شما رو به بخش های شمالی تالاب (همونجایی که زاینده رود به تالاب می ریخت) می رسونه.
2. مسیر از یزد (از طریق ندوشن): اگه از سمت یزد میاید، باید از جاده ندوشن حرکت کنید. این مسیر هم دیدنی های خاص خودشو داره، مثل مسجد جامع کهن و رباط قلعه خرگوشی. یه مسیر جدید هم هست که ندوشن و ورزنه رو به هم وصل می کنه و همین باعث شده دسترسی به تالاب از هر دو استان کوتاه تر بشه.

خیلی مهمه که قبل از رفتن، حتماً از وضعیت جاده ها و امکان پذیری دسترسی تو اون فصل با خبر باشید. بعضی از مسیرهای خاکی ممکنه تو بارندگی ها نامناسب بشن.

پوشش گیاهی و جانوری خاص تالاب (با تأکید بر وضعیت کنونی)

همونطور که گفتیم، با خشکی تالاب، خیلی از گونه ها از بین رفتن. اما هنوز هم ممکنه تو بخش هایی از منطقه، به خصوص جاهایی که کمی رطوبت زیرزمینی وجود داره یا بارندگی باعث سرسبزی موقت شده، گونه های مقاوم گیاهی رو ببینید. درختچه های گز و تاغ از جمله این گیاهان مقاوم هستن که تو مناطق کویری هم دوام میارن. از نظر جانوری هم، شاید پرنده های بومی کوچکتر یا خزندگان و حشرات رو بتونید مشاهده کنید، اما انتظار دیدن اون حجم عظیم از حیات وحش گذشته رو نداشته باشید.

دیدنی های اطراف تالاب گاوخونی: اگه رفتید، اینجاها رو هم ببینید!

حتی اگه تالاب هم خشک باشه، منطقه اطرافش خودش جاذبه های زیادی داره که می تونید ازشون بازدید کنید و سفرتون رو تکمیل کنید:

• شهر ورزنه: این شهر خودش پر از جاذبه های تاریخی و فرهنگی جالبه. می تونید معماری قدیمی شهر رو ببینید، از مسجد جامعش بازدید کنید و برج های کبوترخانه ورزنه که خیلی هم معروفن رو تماشا کنید.
• پل قدیمی ورزنه: یه پل تاریخی که روی زاینده رود ساخته شده و منظره زیبایی داره.
• کاروانسرای رباط عباسی: یه کاروانسرای قدیمی که تو مسیر کاروان ها به سمت یزد و کرمان بوده و ارزش دیدن داره.
• تپه های شنی و جاذبه های کویری ورزنه: اگه عاشق کویرگردی هستید، اطراف ورزنه پر از تپه های شنی زیباست که می تونید توش قدم بزنید یا حتی آفرودسواری کنید (البته با رعایت نکات ایمنی و زیست محیطی). این بخش خودش یه تجربه کویری فوق العاده ست که سفرتون رو کامل می کنه.

ملاحظات و توصیه های مهم برای گردشگران: یه بازدید مسئولانه!

وقتی به منطقه حساسی مثل گاوخونی سفر می کنید، باید یه سری چیزها رو خیلی جدی بگیرید:

1. حفظ آرامش منطقه و عدم ایجاد مزاحمت: حتی اگه حیوان یا پرنده کمی هم دیدید، بهشون نزدیک نشید، سروصدا نکنید و نترسونیدشون. بذارید تو آرامش خودشون باشن.
2. عدم رهاسازی زباله: این یه اصل اولیه تو طبیعت گردیه. همه زباله هاتون رو با خودتون برگردونید. حتی یه تیکه پلاستیک کوچیک هم می تونه به محیط زیست آسیب بزنه.
3. احترام به محیط زیست: هر کاری که به اکوسیستم آسیب بزنه، انجام ندید. از شکستن شاخه های درختان یا کندن گیاهان خودداری کنید.
4. ضرورت آگاهی از محدودیت های بازدید: این خیلی مهمه! تالاب گاوخونی منطقه حفاظت شده است و ممکنه تو بعضی ایام یا بخش ها، بازدید ممنوع باشه. قبل از سفر، حتماً با سازمان حفاظت محیط زیست منطقه تماس بگیرید و از آخرین وضعیت و قوانین بازدید باخبر بشید.
5. نبود امکانات رفاهی: این منطقه اصلاً امکانات رفاهی نداره. یعنی خبری از سرویس بهداشتی، آب آشامیدنی، فروشگاه یا اقامتگاه تو نزدیکی تالاب نیست. پس حتماً آب و غذای کافی، وسایل لازم و تجهیزات اولیه رو با خودتون ببرید و برنامه ریزی دقیقی برای اقامت یا بازگشت داشته باشید.

نتیجه گیری: تالاب گاوخونی، نمادی از اهمیت حفاظت از طبیعت

تالاب گاوخونی، با تمام زیبایی ها، تاریخچه و کارکردهای زیست محیطی بی نظیرش، این روزها بیشتر از همیشه نیاز به توجه ما داره. این تالاب نه تنها یک میراث ملی و بین المللیه، بلکه یه هشدار بزرگ به ماست که اگه قدر طبیعت رو ندونیم، خیلی زود همه چیز رو از دست می دیم.

وضعیت غم انگیز گاوخونی نشون میده که مدیریت نادرست منابع آب و بی توجهی به حقابه های زیست محیطی، چه فجایع بزرگی رو به بار میاره. این تالاب، یه یادآوریه که ما همه مسئول حفظ این گنجینه های طبیعی هستیم، نه فقط برای خودمون، بلکه برای نسل های آینده. امیدواریم با درک بیشتر و مسئولیت پذیری جمعی، بتونیم یه روزی دوباره شاهد پُرآب شدن و نفس کشیدن تالاب گاوخونی باشیم و دوباره صدای پرنده های مهاجر رو تو دل کویر بشنویم.