نحوه اطلاع از عوارض و ارزش افزوده بلیط چارتر و سیستمی

وقتی بلیط هواپیما می خرید، چطور از ریز به ریز هزینه ها سر درمی آورید؟ مالیات بر ارزش افزوده و عوارض مختلف، بخش مهمی از قیمت نهایی بلیط رو تشکیل میدن. در پروازهای داخلی معمولاً ۹ درصد ارزش افزوده داریم، ولی برای پروازهای خارجی داستان فرق می کنه. این مقاله یه راهنمای کامل و خودمونیه که بهتون یاد میده چطور این هزینه ها رو توی بلیطتون پیدا کنید و مطمئن بشید که سرتون کلاه نرفته. چه بلیط چارتر گرفته باشید چه سیستمی، فرقی نداره؛ قراره همه نکات ریز و درشت رو با هم بررسی کنیم تا دیگه هیچ ابهامی نمونه.

سفر هوایی برای خیلی از ما جذاب و پر از هیجانه، اما موقع خرید بلیط، ممکنه یه سری اعداد و ارقام رو ببینیم که معنی شون رو ندونیم. بخصوص وقتی صحبت از عوارض و مالیات بر ارزش افزوده بلیط هواپیما میشه، خیلی ها گیج میشن. حق هم دارن! این روزها شفافیت تو قیمت گذاری حرف اول رو می زنه و دونستن اینکه هر بخش از پولی که پرداخت می کنیم برای چیه، حق طبیعی ماست. اینجاییم که قدم به قدم بهتون بگیم چطوری از جزئیات قیمت بلیط هواپیما سر دربیارید و تشخیص بدید کدوم قسمت مربوط به مالیات و عوارضه. پس اگه دوست دارید موقع رزرو بلیط هواپیما خیالتون از بابت تمام هزینه ها راحت باشه، تا آخر این مطلب با ما همراه باشید.

مالیات بر ارزش افزوده (VAT) بلیط هواپیما چیه و چرا ازمون میگیرن؟

اول از همه، بیاین ببینیم این مالیات بر ارزش افزوده که اینقدر اسمش رو می شنویم، اصلاً چیه و چرا باید بابت بلیط هواپیما اونو پرداخت کنیم. این مالیات، یه جور هزینه اضافه است که روی قیمت اصلی کالا یا خدماتی که توی ایران عرضه میشن، اعمال میشه.

VAT تو صنعت هوایی یعنی چی؟

به زبان ساده، مالیات بر ارزش افزوده بلیط هواپیما، در واقع همون VAT (Value Added Tax) هست که طبق قوانین جاری، روی قیمت خالص بلیط پروازهای داخلی اضافه میشه. در حال حاضر، این میزان ۹ درصد از بهای خالص بلیط رو شامل میشه. یعنی اگه قیمت بلیطتون بدون مالیات مثلاً ۱ میلیون تومن باشه، ۹۰ هزار تومن هم مالیات بر ارزش افزوده بهش اضافه میشه.

اصلاً چرا باید مالیات و عوارض بدیم؟

حتماً از خودتون می پرسید چرا بلیط هواپیما مالیات دارد؟ دلیل اصلی دریافت این مالیات و عوارض، تأمین هزینه های مختلفیه که برای فراهم کردن یه پرواز ایمن و راحت لازمه. مثلاً:

• توسعه و نگهداری زیرساخت ها: فرودگاه ها، باند فرود، برج های مراقبت و کلی امکانات دیگه نیاز به نگهداری و بروزرسانی دارن.
• خدمات فرودگاهی و پروازی: خدماتی مثل کنترل ترافیک هوایی، امنیت پروازها، خدمات مسافرتی توی فرودگاه و … هزینه بر هستن.
• مسائل زیست محیطی: سفرهای هوایی ممکنه اثرات زیست محیطی داشته باشن و بخشی از این هزینه ها صرف جبران یا کاهش این اثرات میشه.

در کل، این پول ها کمک می کنن صنعت هوانوردی بتونه خدماتش رو با کیفیت و ایمنی بالا به مسافرا ارائه بده.

ماجرای عوارض شهرداری قدیم چی شد؟

شاید یادتون باشه که قبلاً یه ۵ درصدی هم تحت عنوان عوارض شهرداری روی بلیط ها اضافه می شد. اما با مصوبه های جدید و تغییر قوانین مالیاتی بلیط هواپیما، اون ۵ درصد حذف شد و به جاش همون ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده اعمال میشه. یعنی در واقع این عدد ۹ درصد جایگزین اون ۵ درصد شده، نه اینکه علاوه بر اون اضافه شده باشه. این موضوع از بهمن ماه ۱۴۰۰ توسط سازمان هواپیمایی کشوری به همه شرکت های هواپیمایی ابلاغ شده و لازمه که رعایت بشه.

ارزش افزوده بلیط هواپیما: داخلی یا خارجی، کدومش؟

یکی از مهم ترین نکاتی که باید در مورد مالیات بر ارزش افزوده بلیط هواپیما بدونید، فرق بین پروازهای داخلی و خارجیه. این دو تا در مورد VAT کاملاً متفاوت عمل می کنن.

پروازهای داخلی، داستان ۹٪ VAT

خیلی رک و پوست کنده بهتون بگم: برای تمامی پروازهای داخلی، چه از تهران به مشهد برید چه از شیراز به کیش، پرداخت ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده الزاميه. این یه قانون کشوریه و همه شرکت های هواپیمایی و آژانس ها موظفن این مبلغ رو روی بلیط های داخلی اعمال کنن. پس اگه بلیط داخلی می خرید و اثری از این ۹ درصد ندیدید، حتماً یه جایی کار می لنگه و باید پیگیری کنید.

پروازهای خارجی، خبری از VAT نیست!

حالا خبر خوب برای مسافرای پروازهای خارجی! طبق قانون ایران، مالیات بلیط پرواز خارجی مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمیشه. چرا؟ چون قانون VAT توی ایران فقط برای کالاها و خدماتیه که توی خاک ایران عرضه و مصرف میشن. وقتی شما بلیط پرواز خارجی می گیرید، مقصدتون خارج از کشوره و عملاً خدمتی که دریافت می کنید، فقط محدود به ایران نیست. بنابراین، اگه دیدید آژانسی یا شرکتی برای پرواز خارجی ازتون VAT بلیط خارجی گرفت، بدونید که کارشون غیرقانونیه و می تونید پیگیری کنید. البته باید توجه داشته باشید که ممکنه در کشورهای دیگه، قوانین متفاوتی برای مالیات و عوارض پروازهای ورودی یا خروجی وجود داشته باشه که اون بحثش جداست و ربطی به قوانین ایران نداره.

یه نکته طلایی که باید یادتون باشه: مالیات بر ارزش افزوده (VAT) فقط برای پروازهای داخلی اعمال میشه و اگر برای پرواز خارجی از شما این مالیات رو گرفتن، تخلفه و حق پیگیری دارید.

بلیط چارتر یا سیستمی؛ کدومشون مالیاتشون فرق داره؟

خیلی ها وقتی می خوان بلیط بخرن، بین بلیط چارتر و سیستمی مردد میشن و فکر می کنن شاید یکی از اینا مالیات کمتری داره یا اصلاً مالیات نداره. بیاین خیال همه رو راحت کنیم.

نه، فرقی ندارن!

راحت بهتون بگم: فرق مالیات بلیط چارتر و سیستمی در واقع وجود نداره! یعنی چه شما بلیط چارتر بخرید چه بلیط سیستمی، اگه پروازتون داخلی باشه، همون ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده بهش تعلق می گیره. هیچ تفاوتی بین این دو نوع بلیط از نظر اعمال VAT نیست.

چرا نوع بلیط مهم نیست؟

قانون مالیات بر ارزش افزوده برای خدمات حمل و نقل هوایی، بر اساس مسیر پرواز (داخلی یا خارجی) وضع شده، نه بر اساس نوع بلیط (چارتر یا سیستمی). چارتر یا سیستمی بودن بلیط، فقط به مدل فروش و قیمت گذاریش مربوط میشه و تاثیری روی قواعد مالیاتی نداره. پس اگه فروشنده ای بهتون گفت بلیط چارتر مالیات نداره، بدونید که اطلاعات درستی بهتون نداده. مهم اینه که پروازتون از کجا به کجاست و توی کدوم قلمرو جغرافیایی انجام میشه.

چطوری عوارض و ارزش افزوده رو توی بلیط هواپیما پیدا کنیم؟

حالا که فهمیدیم عوارض و ارزش افزوده چی هستن و به کدوم پروازها تعلق می گیرن، مهمترین قسمت اینه که چطور اینا رو روی بلیط خودمون پیدا کنیم. نگران نباشید، خیلی هم سخت نیست!

بلیطتون، یه جور صورت حساب کامله!

بچه ها، بلیط هواپیمایی که دست شماست، فقط یه مجوز پرواز نیست، بلکه یه جور صورتحساب رسمی هم به حساب میاد. همه هزینه ها، از قیمت خالص پرواز تا انواع عوارض و مالیات، باید توی این بلیط مشخص و تفکیک شده باشن. شرکت های هواپیمایی موظفن تمام جزئیات قیمت بلیط هواپیما رو شفاف روی بلیط یا رسید خرید نشون بدن.

کدوم قسمت های بلیط رو باید نگاه کنیم؟

معمولاً روی بلیط های هواپیما (مخصوصاً اونایی که به صورت الکترونیکی صادر میشن)، یه بخش برای تفکیک هزینه ها وجود داره. این بخش ها شامل موارد زیر میشن:

1. FARE (بهای خالص بلیط): این مبلغ، همون قیمت پایه پروازه بدون هیچ مالیات و عوارضی. یعنی پولی که مستقیماً بابت جا توی هواپیما پرداخت می کنید.
2. TAX/VAT (مالیات بر ارزش افزوده): این همون ۹ درصدیه که قبلاً در موردش صحبت کردیم. معمولاً با همین عنوان TAX یا VAT یا گاهی اوقات با یه کد خاص (مثل IR) روی بلیط های داخلی درج میشه. مبلغی که اینجا می بینید، باید دقیقاً ۹ درصد از FARE باشه.
3. عوارض فرودگاهی (LP): این عوارض بابت استفاده از امکانات و خدمات فرودگاه ها گرفته میشه. کد LP معمولاً نشون دهنده این نوع عوارضه. عوارض فرودگاهی در بلیط از جمله هزینه های استاندارد محسوب میشه.
4. عوارض هلال احمر و نظارت بر ایمنی مسافر (L6): این هم یه عوارض دیگه است که برای تأمین هزینه های مربوط به خدمات هلال احمر و نظارت بر ایمنی پروازها دریافت میشه. کد L6 معمولاً معرف این هزینه است. مالیات هلال احمر بلیط هواپیما و نظارت بر ایمنی مسافر در بلیط جزئی از همین دسته هستن.
5. عوارض هواپیما (KU): گاهی اوقات ممکنه کدی مثل KU رو هم ببینید که مربوط به عوارض هواپیما یا سایر هزینه های جانبیه.
6. عوارض سوخت (IR): این مورد بیشتر توی پروازهای خارجی دیده میشه و مربوط به هزینه سوخت پروازه. اگه پروازتون خارجیه و کد IR رو دیدید، نگران VAT نباشید، این یه چیز دیگه است.

یه مثال از بلیط که واضح تر بشه

فرض کنید یه بلیط داخلی از تهران به مشهد خریدید:

• FARE: ۱,۰۰۰,۰۰۰ تومان
• TAX (VAT): ۹۰,۰۰۰ تومان (۹٪ از ۱,۰۰۰,۰۰۰ تومان)
• LP (عوارض فرودگاهی): ۱۰,۰۰۰ تومان
• L6 (هلال احمر و ایمنی): ۵,۰۰۰ تومان
• TOTAL (مجموع نهایی): ۱,۱۰۵,۰۰۰ تومان

اینجوری به راحتی می تونید ببینید که هر مبلغ برای چی ازتون گرفته شده. مهم اینه که این تفکیک ها روی بلیطتون واضح باشه. اگه نبود، حتماً از شرکت هواپیمایی یا آژانس فروشنده روش استعلام عوارض بلیط هواپیما رو بپرسید یا درخواست کنید توضیحات بیشتری بدن.

پول این مالیات ها کجا میره؟

خب، حالا که این همه مالیات و عوارض میدیم، باید بدونیم این پول ها دقیقاً به کجا واریز میشن و چه سرنوشتی دارن. این هم یه سوال مهمیه که شفافیتش به ما حس اعتماد بیشتری میده.

تقسیم بندی ۹٪

طبق قانون، ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده بلیط هواپیما که از مسافران پروازهای داخلی گرفته میشه، مستقیماً به حساب سازمان امور مالیاتی واریز میشه. اما این سازمان همه این پول رو برای خودش نگه نمیداره، بلکه موظفه که اونو اینجوری تقسیم کنه:

1. ۱ درصد: اختصاص به توسعه بهداشت عمومی و سلامت مردم.
2. ۴ درصد: واریز به حساب شهرداری ها برای تأمین هزینه های شهری.
3. ۴ درصد: واریز به خزانه دولت برای هزینه های عمومی کشور.

پس، پولی که شما به عنوان VAT پرداخت می کنید، به بخش های مختلفی میره که در نهایت باید به بهبود خدمات عمومی و زیرساخت ها کمک کنه.

چقدر روی قیمت نهایی بلیط تاثیر میذاره؟

این ۹ درصد ارزش افزوده و سایر عوارض، طبیعتاً روی قیمت نهایی بلیط تاثیرگذار هستن و اونو مقداری افزایش میدن. بیاین با یه مثال عددی دقیق تر ببینیم:

فرض کنید قیمت خالص (FARE) یه بلیط پرواز داخلی ۷۰۰,۰۰۰ تومن باشه:

عنوان هزینه	مبلغ	توضیحات
بهای خالص بلیط (FARE)	۷۰۰,۰۰۰ تومان	قیمت پایه پرواز
مالیات بر ارزش افزوده (۹٪)	۶۳,۰۰۰ تومان	۹٪ از ۷۰۰,۰۰۰ تومان
عوارض فرودگاهی (LP)	۱۰,۰۰۰ تومان	حدودی
عوارض هلال احمر و ایمنی (L6)	۵,۰۰۰ تومان	حدودی
قیمت نهایی بلیط	۷۷۸,۰۰۰ تومان	مجموع کل هزینه ها

همونطور که می بینید، با اضافه شدن این هزینه ها، قیمت بلیط حدوداً ۷۸ هزار تومن افزایش پیدا می کنه. پس این اعداد واقعاً روی جیب ما تاثیر دارن و مهمّه که ازشون باخبر باشیم.

نکات مهم و سوالات پرتکرار

رسیدیم به بخشی که احتمالاً خیلی از سوالات ذهنی شما رو پوشش میده. اینا همون چیزایی هستن که معمولاً مسافرا براشون ابهام دارن.

جریمه کنسلی هم شامل مالیات میشه؟

یه سوال خیلی پرتکرار اینه که اگه مجبور شدیم بلیط رو کنسل کنیم، جریمه ای که ازمون کم میشه، شامل مالیات و عوارض هم میشه یا نه؟ خبر خوب اینه که معمولاً خیر! جریمه کنسلی بلیط هواپیما فقط از نرخ پایه یا همون FARE بلیط کم میشه. مالیات بر ارزش افزوده و سایر عوارض (مثل عوارض فرودگاهی و هلال احمر) معمولاً به صورت کامل بهتون استرداد میشن. البته همیشه بهتره قوانین کنسلی رو موقع خرید بلیط از آژانس یا ایرلاین مربوطه چک کنید چون ممکنه در موارد خیلی خاصی استثناهایی وجود داشته باشه.

چگونه از صحت مبلغ ارزش افزوده مطلع شویم؟

برای اینکه خیالتون راحت باشه که مبلغ نحوه محاسبه ارزش افزوده بلیط هواپیما به درستی روی بلیطتون اعمال شده، کافیه یه محاسبه کوچیک انجام بدید. مبلغ FARE (بهای خالص بلیط) رو پیدا کنید و ۹ درصدش رو حساب کنید. این مبلغ باید با اون چیزی که جلوی TAX یا VAT توی بلیطتون نوشته شده، تقریباً یکی باشه. اگه تفاوت چشمگیری دیدید، حتماً از شرکت هواپیمایی یا آژانس مسافرتی پیگیری کنید. این کار بهتون کمک می کنه تا از روش استعلام عوارض بلیط هواپیما هم باخبر بشید.

بلیط آنلاین هم مالیات داره؟

بله! هیچ فرقی بین خرید بلیط هواپیما به صورت آنلاین یا حضوری وجود نداره. قوانین مالیاتی برای هر دو حالت یکسانه. چه از طریق وب سایت ها و اپلیکیشن ها خرید کنید، چه حضوری به آژانس برید، اگه پروازتون داخلی باشه، همون ۹ درصد VAT بلیط سیستمی یا VAT بلیط چارتر (بسته به نوع بلیط) رو باید بپردازید. پس این یه تصور غلطه که خرید آنلاین مالیات نداره یا کمتره.

اگه برای پرواز خارجی VAT دیدم، چیکار کنم؟

همونطور که گفتیم، دریافت مالیات بر ارزش افزوده برای پروازهای خارجی طبق قوانین ایران غیرقانونیه. اگه با چنین موردی روبرو شدید، حتماً موضوع رو پیگیری کنید. اولین قدم اینه که با شرکت هواپیمایی یا آژانس فروشنده تماس بگیرید و درخواست توضیح کنید. اگه جواب قانع کننده ای نگرفتید یا متوجه تخلف شدید، می تونید به سازمان هواپیمایی کشوری یا سازمان امور مالیاتی شکایت کنید و موضوع رو گزارش بدید. حق شماست که پولتون رو پس بگیرید.

---

لیست کدهای رایج عوارض روی بلیط هواپیما

همونطور که قبلاً اشاره کردیم، روی بلیط ها ممکنه کدهایی رو ببینید که هر کدوم نشونه یه نوع عوارض یا مالیات خاص هستن. شناخت این کدهای عوارض روی بلیط هواپیما (LP, KU, IR) بهتون کمک می کنه تا شفافیت بیشتری توی هزینه هاتون داشته باشید. اینجا یه لیست از مهم ترین و رایج ترین ها رو براتون آوردیم:

• FARE: بهای خالص و پایه بلیط هواپیما، بدون احتساب هیچ عوارض و مالیاتی.
• TAX / VAT: مالیات بر ارزش افزوده که در حال حاضر ۹٪ برای پروازهای داخلیه.
• LP: عوارض فرودگاهی در بلیط. این هزینه بابت استفاده از امکانات فرودگاه مبدا و مقصد دریافت می شود.
• L6: عوارض مربوط به هلال احمر و نظارت بر ایمنی مسافر در پروازها.
• KU: این کد معمولاً به عوارض هواپیما یا سایر هزینه های خدماتی خاص اشاره دارد که توسط شرکت هواپیمایی دریافت می شود (قبلاً به عنوان عوارض شهرداری هم شناخته می شد).
• IR: عوارض سوخت (IR). این کد بیشتر در پروازهای بین المللی دیده می شود و مربوط به هزینه سوخت پرواز است.

دونستن این کدها مثل داشتن یه دیکشنری کوچیک برای خوندن بلیطتون میمونه!

بخشنامه های ارزش افزوده بلیط هواپیما: کجا باید بهشون رجوع کرد؟

برای اطمینان بیشتر از قوانین و بخشنامه های ارزش افزوده بلیط هواپیما، می تونید به منابع رسمی مراجعه کنید. سازمان هواپیمایی کشوری و سازمان امور مالیاتی کشور، معمولاً بخشنامه ها و اطلاعیه های مربوط به این مسائل رو منتشر می کنن. این بخشنامه ها پایه و اساس قوانین مربوط به دریافت مالیات و عوارض هستن. اگه ابهام جدی داشتید، مطالعه این اسناد رسمی می تونه خیلی بهتون کمک کنه.

مثلاً، بخشنامه ای که در بهمن ۱۴۰۰ توسط سازمان هواپیمایی کشوری صادر شد، جزئیات مربوط به اعمال ۹٪ مالیات بر ارزش افزوده روی پروازهای داخلی و معافیت پروازهای خارجی رو به وضوح بیان کرده. همیشه بهتره برای اطلاعات به روز و دقیق، به سایت های رسمی این سازمان ها سر بزنید.

---

چرا باید شفافیت در قیمت گذاری بلیط برایمان مهم باشد؟

شاید بپرسید خب این همه ریز شدن توی هزینه ها چه فایده ای داره؟ جوابش ساده ست: آگاهی و قدرت انتخاب! وقتی شما از نحوه اطلاع از عوارض و ارزش افزوده بلیط چارتر و سیستمی آگاه باشید، می تونید:

1. تصمیم گیری بهتر: بین گزینه های مختلف پروازی، بر اساس قیمت واقعی و تفکیک شده تصمیم بگیرید.
2. جلوگیری از تخلف: اگه مبلغی بیشتر از حد مجاز ازتون گرفته شد، سریع متوجه بشید و پیگیری کنید.
3. افزایش اعتماد: شفافیت در هزینه ها، حس اعتماد شما رو به آژانس ها و ایرلاین ها بیشتر می کنه.

در واقع، شما با دونستن این جزئیات، یه مسافر آگاه و توانمند هستید که کسی نمی تونه به راحتی از ناآگاهیش سوءاستفاده کنه. پس وقت بذارید و بلیطتون رو خوب مطالعه کنید.

مقایسه هزینه های سفر هوایی با سایر روش های حمل و نقل از نظر مالیات

شاید براتون جالب باشه بدونید که طبق بند ۱۳ ماده ۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده، خدمات حمل و نقل بار و مسافر درون و برون شهری (چه داخلی و چه بین المللی) از طریق ریلی، جاده ای و دریایی از پرداخت مالیات معاف هستند. این یعنی چی؟ یعنی وقتی شما با قطار، اتوبوس یا کشتی سفر می کنید، مالیات بر ارزش افزوده به بلیطتون تعلق نمی گیره. اما همونطور که توضیح دادیم، برای سفرهای هوایی داخلی، این ۹ درصد مالیات رو باید بپردازید. این موضوع باعث میشه که سفر هوایی (حداقل در مسیرهای داخلی) از نظر مالیاتی، گران تر از سایر روش های حمل و نقل باشه. این تفاوت، گاهی اوقات می تونه روی تصمیم گیری افراد برای انتخاب شیوه سفرشون هم تاثیر بذاره.

به یاد داشته باشید: خدمات حمل و نقل ریلی، جاده ای و دریایی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند، اما پروازهای داخلی مشمول این مالیات می شوند.

نتیجه گیری

در نهایت، فهمیدیم که نحوه اطلاع از عوارض و ارزش افزوده بلیط چارتر و سیستمی اصلاً کار سختی نیست، فقط کافیه چند تا نکته کلیدی رو بدونیم. یاد گرفتیم که مالیات بر ارزش افزوده (VAT) برای پروازهای داخلی ۹ درصده و برای پروازهای خارجی اعمال نمیشه. همچنین، نوع بلیط (چارتر یا سیستمی) هیچ تاثیری روی این مالیات نداره. مهم تر از همه، فهمیدیم که بلیط هواپیما مثل یه صورتحساب کامله که تمام جزئیات هزینه ها باید توش مشخص باشن؛ از بهای خالص بلیط (FARE) گرفته تا کدهای عوارضی مثل LP، L6، KU و حتی IR برای عوارض سوخت در پروازهای خارجی.

آگاهی از این اطلاعات به شما این قدرت رو میده که به عنوان یک مسافر هوشمند، همیشه قبل از خرید بلیط و شروع سفر، جزئیات اون رو به دقت بررسی کنید و مطمئن بشید که همه چیز طبق قانون و به درستی محاسبه شده. با این دانش، سفرتون رو با خیال راحت تر و البته جیب آگاه تر شروع کنید! اگه سوالی داشتید یا جایی براتون مبهم بود، حتماً از آژانس مسافرتی یا شرکت هواپیمایی مورد نظرتون بپرسید. حق شماست که همه چیز رو شفاف بدونید.