چرا توسعه اقتصادی مکران اهمیت دارد؟/ استقرار جمعیت در مکران مستلزم جانمایی ارزش افزوده اقتصادی است

در گزارش اکسکو بخوانید؛

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری اکسکو؛ این روز ها موضوع انتقال صنایع و جمعیت در حاشیه سواحل جنوبی هر چند که موضوع جدیدی و پیشینه آن به سال ها پیش باز می گردد اما در حال حاضر با تاکید رئیس دولت چهاردهم بر جابجایی پایتخت از تهران باردیگر توسعه سواحل جنوبی به خصوص منطقه مکران را بر سر زبان ها انداخت.

از مکران بیشتر بدانید

مکران ساحلی با طول حدودا ۱۰۰۰ کیلومتر است و از حوالی غرب جاسک در ایران شروع شده و تا عمق خاک پاکستان ادامه دارد که از این میزان بیش از ۶۵ درصد یعنی حدود. این ساحل طولانی و گسترده مزایای بسیار زیادی از جهات مختلف اقتصادی و سیاسی اجتماعی در خود نهفته دارد. مهمترین خاصیت مکران ایجاد دسترسی جهانی برای کشور به دلیل واقع شدن در حاشیه آب های اقیانوسی است.

اما مکران با توجه به موقعیت خاص مکران و فرهنگ خاص و غنی منطقه ای این حوزه ظرفیت بسیار خوبی در توسعه صنعت گردشگری دارد؛ به طوریکه جاذبه هایی مانند تپه گل افشان با خاصیت درمانی کوه های مینیاتوری با قدمت ۵ میلیون سال جنگل حرا سواحل و اسکله های زیبا و همچنین تلاقی صحرا و دریا بخشی از زیبایی های این منطقه برای توسعه گردشگری است. همچنین باید توجه داشت که سواحل طولانی و اتصال مستقیم به آب های اقیانوسی امکان توسعه صنعت حمل و نقل بین المللی با حداقل هزینه و حداکثر سرعت را برای کشور فراهم نموده و به نوعی حلقه پایانی کریدور مورد انتظار شمال جنوب برای اتصال کشور های شمالی به آب های گرم آزاد محسوب می شود.

با این اوصاف بدیهی است که توسعه مکران توانایی اثر گذاری بسیار عمیقی بر حوزه کشاورزی شیلات ترانزیت ترانشیب بازرگانی بنادر فولاد پتروشیمی گردشگری و … را دارد و به همین جهت می توان به بند ۱۲ برنامه هفتم توسعه اشاره کرد که در آن بر توسعه اقتصاد دریامحور تاکید شده است.

با توجه به این اوصاف نگاه دولت چهاردهم نیز معطوف به این منطقه شده و سخنگوی دولت در اظهارتی عنوان کرد که دولت برای انتقال منطقه مکران را مد نظر دارد و در ادامه مسعود پزشکیان رئیس دولت چهاردهم نیز در اظهار کرد: «رئیس جمهور با اشاره به بررسی موضوع انتقال پایتخت از سوی دولت گفت: در نقشه جامع بلندمدت آب باید به طور دقیق و مستند مشخص شود که آیا شیرین سازی و انتقال آب راهکار مناسب تری است یا انتقال جمعیت به نزدیک آب یا راهکار های دیگر؟ نباید منابع و بودجه های محدود موجود را صرف طرح ها و برنامه هایی کنیم که مشکل را به شکل اساسی حل نمی کنند؛ ما امروز با تعداد زیادی روستا مواجه هستیم که با سختی و هزینه زیاد برای آنها آب و برق و گاز برده ایم و مدرسه و امکانات دیگر ایجاد کرده ایم اما روستا نهایتا از جمعیت تخلیه شده است». این اظهارات به طور مشخص تاکید دارد که انتقال پایتخت به منطقه مکران و انتقال جمعیت به سواحل را در دستور کار دارد.

بیانات رهبر معظم انقلاب در خصوص توسعه مکران

هر چند که رهبر معظم انقلاب در ۱۳۸۷ بر توسعه مکران تاکید کردند اما ایشان بار ها و حتی پیش از این تاریخ نیز به شیوه های مختلفی بر اهمیت این موضوع خاطر نشان کردند. به طور مثال حضرت آیت الله خامنه ای در روز ۱۲ آذر ۱۳۸۱ و در جریان بازدید از منطقه سوم دریایی خطاب به ارتشیان فرمودند: «اکنون هم با توجه به مسائل سیاسی که در خلیج فارس می گذرد حضور در کرانه دریای عمان برای ما یک فرصت فوق العاده است. در اینجا همه برنامه ریزی ها را باید با توجه به این حقیقت مسلم انجام دهید. در زمینه های مختلف ازجمله در زمینه ارتباط مردم با دریا و بالاخص صیادی کمک های زیادی می توانید به مردم بکنید چون در اینجا صیادی مسئله مهمی است به عنوان کمک به مردم هر کاری را که می توانید در برنامه هایتان بگنجانید و ان شاءالله اقدام کنید». از همین فرمایش ایشان می توان نتیجه گرفت که نظر معظم له از دیرباز بر توسعه حضور در حاشیه دریای عمان بوده است.

رهبر انقلاب در فرمایش دیگری مورخ ۶ آذر ۱۳۸۷ برای اولین بار به منطقه مذکور اشاره کرده و فرمودند: «این ساحل عظیم و طولانی بسیار حساس که ما در دریای عمان داریم در واقع یک گنج است و باید این را اعتراف کنیم ما حواسمان را بردیم متوجه خلیج فارس کردیم البته خلیج فارس مهم است اما توجه نکردیم به این ثروت عظیم در دریای عمان چراکه دریای عمان عقبه اساسی و تعیین کننده سرنوشت خلیج فارس است». پس از آن ایشان ضمن بار ها اشاره و تاکید در موقعیت های مختلف تاریخ ۱۵ فرودین ۱۴۰۲ در جریان دیدار با جمعی از کارگزاران نظام فرمودند: «یک نکته دیگری که اینجا من عرض می کنم این است که برخی از اقدامات کلیدی هست که اقتصاد را رشد می دهد یعنی بعضاً حتی موجب جهش اقتصاد می شود؛ اینها را دستگاه های مسئول بگردند پیدا کنند. من حالا دو سه مثال به نظرم رسید و یادداشت کردم. یکی مسئله این اقتصاد دریاپایه است که حالا اخیرا به ما هم گزارش می دهند و مکرر پیشنهاد می کنند؛ درست است. دریا مرکز برکت است ما هم از لحاظ دریا خوشبختانه دستمان باز است؛ در جنوب کشور و در شمال کشور دریا داریم. اقتصاد های متکی به دریا خیلی اقتصاد های بابرکتی است؛ یکی این است؛ به این توجه کنیم. لوازمی دارد [که باید]به آن لوازم ملتزم بشویم دنبال کنیم پیگیری کنیم»

درفرمایشات مقام معظم رهبری تاکیدی بر توسعه اقتصادی سواحل مکران دارد و به نظر می رسد رهبر معظم انقلاب استفاده از برکات دریا را موضوع برای کار می دانند؛ همچنین بدیهی است که انتقال پایتخت هزینه های سرسام آوری را در پی دارد که قطعا دولت به راحتی توان آن را ندارد. همچنین دول گذشته نیز تاکنون موفقیت چندانی را در توسعه زیر ساخت های این منطقه به طوریکه بتواند از خدمات لازم برای ایجاد پایتخت پشتیبانی کند نداشته اند. با این اوصاف مراجعه به رهنمود های مقام معظم رهبری می تواند راه کاری آسان تر و کم هزینه تر را پیش پا گذارد. در برخی از کشور ها مانند مالزی شیلی هلند و ایالات متحده پایتخت های سیاسی و اقتصادی کشور از یک دیگر جدا است و تقریبا در تمامی موارد چنین طرح هایی موفق بوده اند. نکته دیگر این است که توده های جمعیتی معمولا برای تامین معاش و بالا بردن کیفیت زندگی تلاش می کنند تا نزدیکی محل هایی که از آن نیاز های خود را تامین می کنند زندگی کنند؛ از همین رو اولین جوامع بشری در اطراف رودخانه ها شکل گرفتند.

اگر همراه با این دو پیش زمینه به رهنمود ارزشمند مقام معظم رهبری نیز بیاندیشیم طرحی هویدا می شود که می توانیم آن را انتقال پایتخت اقتصادی بنامیم. در این طرح همان طور که از نام آن پیداست به جای ساخت شهری جدید در منطقه مکران و یا هرجایی از سواحل جنوب و شمال کشور صنایع را به مناطق منتقل می کنیم و به نوعی با ساخت و انتقال مجموعه های صنعتی دولت پایتخت اقتصادی کشور را به شهری جدید منتقل خواهد کرد. با این اوصاف بدیهی است که توده های جمعیت نیز برای امرار معاش خواستار نزدیک شدن به این مراکز هستند و همین موضوع زمینه ساز انتقال جمعی را نیز فراهم می نماید.

نظر کارشناسان در خصوص انتقال پایتخت چیست؟

حسن بیک محمدلو عضو هیئت علمی پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت و استاد مدعو دانشگاه تهران در این خصوص به اکسکو گفت: موضوع توسعه سواحل و اقتصاد دریا محور کشور با طراحی و جانمایی ایجاد ارزش افزوده اقتصادی آغاز می شود. پیداش و جانمایی ارزش افزوده اقتصادی در یک منطقه موجب گسیل و استقرار جمعیت می شود؛ به نحوی که بیش از ۶۰ درصد جمعیت جهان در حاشیه سواحل و آب ها ساکن هستند. بدیهی است که برای انتقال جمعیت بایستی ابتدا شغل مناسب و بارگذاری متناسب زیست محیطی و اقتصادی در جغرافیای مورد نظر تامین شود تا بعد از آن جمعیت آماده برای استقرار در منطقه مورد نظر شوند.

وی ادامه داد: با توجه به ان که محوریت موضوع توسعه سواحل کشور با توسعه اقتصاد دریامحور و اقتصاد پیشانی پیشبرد اهداف جمهوری اسلامی ایران در دریا است؛ به نظر می رسد که باید یک منطقه جغرافیایی در حدود مورد نظر به عنوان منطقه پیشران انتخاب شود. با توجه به شرایط و وضعیت های موجود بدیهی است که در تمامی سواحل جنوب و شمال کشور منطقه مکران از همه حیث برتر و دارای پتانسیل لازم برای تعیین به عنوان منطقه پیشران است و اگر بخواهیم منطقه ای را برای پیشبرد طرح های توسعه اقتصادی لحاظ نماییم آن منطقه قطعا مکران خواهد بود.

بیک محمدلو تصریح کرد: بنابر این ایده تمرکز بر فعالیت های اقتصادی با تکیه بر پتانسیل های دریایی می تواند در بخشی از سواحل مکران صورت گیرد. این مفهوم نزدیک به موضوع پایتخت اقتصادی است؛ هرچند که دقیقا با این مفهوم منطبق نیست. به هر جهت می توان این طرح را پیشرفتی اقتصادی و جهش گونه در یک جغرافیای خاص است؛ بنابراین می توان گفت که برای صحبت در خصوص انتقال قطعی و کامل پایتخت نیاز به توسعه ظرفیت ها است.