عوامل غفلت از تربیت و فرهنگ سازی در کشور چیست؟؛ ۲ ابزار اصلی برای اصلاح رفتار های غلط

در گفت وگوی تفصیلی با اکسکو تشریح شد؛

خبرگزاری اکسکو؛ روزی که دانشگاه آزاد اسلامی با حمایت های بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران متولد شد کمتر کسی متصور می شد که روزی این شجره طیبه مانند درختی تناور نه تنها بر نظام آموزش عالی؛ بلکه سیطره فعالیتی اش را بر بسیاری از حوزه های دانشی اجتماعی فرهنگی پژوهشی و … بگستراند.

از آن روز تاکنون دانشگاه آزاد اسلامی نه تنها در هیچ عرصه ای متوقف نشد؛ بلکه در هر زمان با درک صحیحی از محیط پیرامونی و نیاز های متعالی کشور به هنگام پوست اندازی کرد و همراه با روند رو به رشد و متغیر جامعه اولویت های جدید و نگرش های متفاوت و تازه ای را به عنوان رسالت برگزید.

مقابله با بسیاری از مفاسد اجتماعی تلفیقی از کار فرهنگی تربیتی و بهره گیری از قانون را طلب می کند

امروز دانشگاه آزاد اسلامی نه یک مرکز آموزشی صرف؛ بلکه یک بستر و ظرفیت گسترده ای است که همه نیاز های ایران اسلامی را درک کرده و با رویکرد هایی اثرگذار و برنامه هایی فاخر در همه عرصه ها نقش آفرین شده دانشگاهی که به عنوان نخستین انتخاب جای خود را در مسیر تعالی هر فرد و خانواده ایرانی محکم کرده است.

در روی دیگر فعالیت های دانشگاه آزاد اسلامی برنامه هایی جامعه شمول که بستر را برای حضور همه اقشار مختلف جامعه ایجاد کند به خوبی درک شده است این دانشگاه در چهار سال اخیر با برنامه *جشنواره امامت و مهدویت در همه استان ها در عرصه های فرهنگی بسیار پرقدرت ظاهر شده و امروز این برنامه با گستره ملی خواست مهم متولیان فرهنگی است و دوره چهارم خود را می گذراند.

حسن بنیانیان مشاور و دستیار امور فرهنگی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در گفت وگو با خبرنگار اکسکو درباره نقش فرهنگ در پیشگیری ناهنجاری های اجتماعی و اصلاح آنها اظهار کرد: اساساً برای هر نظام حکمرانی دو ابزار اصلی برای اصلاح رفتار های غلط اقشار مختلف جامعه وجود دارد ابتدا ابزار قانون مجازات و تشویق برای اصلاح رفتار های غلط و دوم ابزار تربیت و مدیریت فرهنگی جامعه.

وی با تأکید بر اینکه عوامل متعددی موجب شده به صورت افراطی سراغ قانون گذاری برویم و از موضوع تربیت و فرهنگ سازی غفلت کنیم توضیح داد: اگر بخواهیم فقط سرفصل این عوامل را بیان کنیم عبارت است نخست فرهنگ به ارث رسیده از قرن ها حاکمیت پادشاهان مستبد که با زور کشور را اداره کردند. این رویه سبب شده ما نیز در حاکمیت از زور استفاده کنیم با زور موردی را به مجلس می بریم و تبدیل به قانون می کنیم. این در حالی بوده که مقابله با بسیاری از مفاسد اجتماعی تلفیقی از کار فرهنگی تربیتی و بهره گیری از قانون را طلب می کند.

فعالیت های فرهنگی نیازمند انگیزه الهی دانش مهارت صبر و حوصله

مشاور فرهنگی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی پیچیدگی بلندمدت بودن و نرم افزاری بودن فعالیت های تربیتی و فرهنگی را عامل دوم روی آوردن افراطی به قانون گذاری برشمرد و اضافه کرد: در کنار این ویژگی ها فعالیت های فرهنگی نیازمند انگیزه الهی دانش مهارت و صبر و حوصله است. زمانی که این خصوصیات با کوتاه بودن عمر مدیریت ها متأثر از نواقص مردم سالاری همراه شود اجازه نمی دهد مدیران برای اصلاح تأثیرگذاری خود در جامعه سراغ اقدامات فرهنگی و تربیتی بروند.

بنیانیان عامل سوم را درآمد های نفتی دانست و بیان کرد: این روش کسب درآمد سبب شده مدیران از مردم و متن جامعه بی نیاز شوند و نیازی نبینند با کار فرهنگی و تربیتی مخاطب را با خود همراه کنند.

وی محدودنگری اقشار مذهبی در انجام کار فرهنگی را عامل چهارم معرفی کرد و افزود: این مفهوم به این معناست که اقشار مذهبی همین که فعالیت های فرهنگی مربوط به مناسک ارزشمند دینی را انجام دهند احساس کفایت می کنند در حالی که برپایی مناسک دینی وقتی ارزشمند بوده که بتواند اقشار بیشتری را به دین متمایل کند و حتماً روی باور ها و رفتار مخاطب اثرگذاری داشته باشد.

مشاور فرهنگی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: عدم درک تأثیرات فرهنگی فعالیت های سیاسی اقتصادی نظامی در فرهنگ دینی جامعه و نیز تأثیرگذاری بیشتر نفوذ فرهنگ غربی در رهگذر جهانی شدن جهانی سازی تهاجم فرهنگی در قبال فعالیت های فرهنگی محدود و ناقص نهاد های فرهنگی را می توان از دیگر عوامل دانست.

بنیانیان درباره این سؤال که دغدغه فرهنگی کنونی جامعه چیست گفت: دغدغه فرهنگی از موضع هر فردی متفاوت بوده است؛ از نگاه مقام معظم رهبری عدم درک اهمیت فرهنگ و نقش آن در تحولات جامعه در نگاه نخبگان جامعه است (سخنرانی رهبری در سال ۱۳۹۲ در جمع اعضای شورای انقلاب فرهنگی). این دغدغه از نگاه جامعه شناسان متدین و انقلابی شکل گیری شکاف نسلی بین نسل جدید و نسل گذشته بوده و شکل گیری این شکاف فرهنگی بین افراد متدین و افراد دور شده از ارتباط عاطفی با نظام اسلامی ناشی از تأثیرپذیری از رسانه های غربی است.

وی اضافه کرد: دغدغه فرهنگی از نگاه روحانیون انقلابی کاهش تدریجی نقش عالمان دینی در نظام تصمیم گیری مردم و جایگزین شدن آن با فضاسازی احساسی جامعه مداحان است. همچنین از نگاه روحانیون سنتی به حاشیه رفتن نقش مساجد در مناسبات اجتماعی بوده ضمن اینکه از نگاه والدین نگرانی روزافزون از دورشدن فرزندان از فضای صمیمی خانواده به واسطه فضای مجازی است.

استقرار تدریجی سبک زندگی غربی

مشاور فرهنگی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی مطرح کرد: استقرار تدریجی سبک زندگی غربی و تأثیرگذاری آن روی اعتقادات ارزش ها الگو های رفتاری و نماد های مورد استفاده همه اقشار جامعه است که به آرامی اعتقادات اصیل را به حاشیه برده و نقش اسلام ناب را که لازمه ادامه حیات نظام جمهوری اسلامی بوده را با خطر رو به رو ساخته و خود را در درصد مشارکت کنندگان در انتخابات نشان می دهد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه برای پاسخ به همه این دغدغه ها راهی جز درک انتظارات مقام معظم رهبری که در طول ۴۰ سال گذشته مطرح فرمودند نیست عنوان کرد: سرفصل های مهم انتظارات ایشان عبارتند از ابتدا لزوم تحول بنیادین در نظام آموزش وپرورش دوم لزوم اسلامی شدن محیط دانشگاه ها به ترتیبی که شاهد آن باشیم اکثر دانشجویان با افزایش سطح دانش گرایش های دینی آنان بیشتر و اعتقاد آنان به لزوم حضور دین در سیاست ورزی بیشتر شود اخلاق مبتنی بر ارزش های دینی در رفتار غالب آنان مشاهده شود.

این تحلیل گر مسائل فرهنگی ادامه داد: سوم همه مدیران ارشد در وزارتخانه خود با اصلاح تأثیرات فرهنگی سازمان خود روی کارکنان خدمات گیرندگان فرهنگ عمومی تلاش کنند نقش اجتناب ناپذیر همه وزارتخانه در تحولات فرهنگی جامعه را در خدمت تقویت فرهنگ عمومی قرار دهند. نظام حوزه و روحانیت هم باید از فضای محاصره شده توسط معدود اقشار متدین با افقی وسیع تر با اصلاح نحوه تعامل خود تلاش کند تا با بهره گیری از ابزار های جدید ازجمله هنر طیف وسیع تری را تحت پوشش قرار دهند.

درآمد های نفتی سبب شده مدیران از مردم و متن جامعه بی نیاز شوند و نیازی نبینند با کار فرهنگی و تربیتی مخاطب را با خود همراه کنند

مشاور فرهنگی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی درباره ارزیابی بازتاب برنامه های فرهنگی دانشگاه در سطح جامعه توضیح داد: برنامه های فرهنگی موجود در محدوده اثربخشی و تعداد مخاطبانی که پیدا می کند مفید است؛ اما سؤالاتی که باید همه دلسوزان فرهنگ در محیط دانشگاه روی آن اندیشه کنند این بوده که چگونه اثربخشی فعالیت های فرهنگی را ارتقا داد؟ چگونه مخاطب بیشتری جذب کرد.

بنیانیان بیان کرد: برای افزایش اثربخشی فعالیت های فرهنگی می توان روی موضوعات مختلفی تفکر کرد به عنوان نمونه چگونه باید پیام های فرهنگی را در قالب های هنری تلفیق کرد؟ یا چگونه فعالیت های فرهنگی را با مخاطبین مشارکتی اجرا کرد؟ همچنین چگونه موضوعات محتوایی مورد نیاز مخاطبین را کشف کرد؟ یا چگونه افراد فعال در عرصه فعالیت های فرهنگی را با مهارت و دانش کار فرهنگی در شرایط پیچیده امروز آشنا کرد؟

وی در پاسخ به سؤال دوم گفت: برای افزایش مخاطبان فعالیت های فرهنگی می توان بر موضوعاتی از قبیل چگونه تأثیرات اجتناب ناپذیر استادان در همه رشته های تدریس را با پیام های فرهنگی سازنده در خدمت ریشه فرهنگ دینی قرار داد و چگونه از ظرفیت دانشجویان برای سایر دانشجویان بهره فرهنگی گرفت تکیه کرد و مانور داد.

این تحلیل گر مسائل فرهنگی ادامه داد: می توان پرسید که چگونه با انجام پژوهش های علمی برای سازمان ها و نهاد های اجرایی استان ها استادان و دانشجویان مشارکت کننده در انجام پژوهش ها را با معارف اسلامی آشنا کرد؟ یا چگونه می شود از ظرفیت های بلااستفاده استادان و فضای فیزیکی واحد ها از رهگذر آموزش های کوتاه مدت انواع مشاوره ها به خانواده دست به انتشار معارف اسلامی زد.

بنیانیان افزود: می توان پرسید که چگونه می توان دانشجویان متدین و توانمند در جلسه داری را سازمان دهی و به مدارس منطقه ارسال و زیر عنوان جهاد تبیین هم دانشجویان به کار فرهنگی تشویق و هم دانش آموزان را با معارف آشنا کرد.

*به گزارش اکسکو چهارمین جشنواره علمی فرهنگی و هنری امامت و مهدویت به میزبانی ۶۲ واحد استانی دانشگاه آزاد اسلامی در سراسر کشور از ۱۳ رجب تا نیمه شعبان برگزار می شود علاقه مندان برای ثبت نام و کسب اطلاعات بیشتر به سایت جشنواره به نشانی emamat.iau.ir/fa مراجعه کنند.

گفتگو: داود نصیری