۱۵ آبان در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری اکسکو تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری ها کشف ها و حتی زادروزها و درگذشت های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی گیرد. در این تقویم علم وقایع مهم مصادف با امروز ۱۵ آبان برابر ۵ نوامبر را ورق می زنیم.  

*** 

جیمز کلرک ماکسول 

۵ نوامبر ۱۸۷۹ میلادی برابر با ۱۵ آبان ۱۲۵۸ خورشیدی جیمز کلرک ماکسول فیزیک دان و ریاضی دان اسکاتلندی درگذشت. تحقیقات ماکسول الکتریسیته و مغناطیس را در مفهوم میدان الکترومغناطیسی متحد کرد. در لندن حدود سال ۱۸۶۲ ماکسول محاسبه کرد که سرعت انتشار یک میدان الکترومغناطیسی تقریباً برابر با سرعت نور است و پیشنهاد کرد که نور پدیده ای الکترومغناطیسی است. چهار معادله دیفرانسیل جزئی که اکنون به عنوان معادلات ماکسول شناخته می شوند برای اولین بار در سال ۱۸۷۳ به شکل کاملاً توسعه یافته در الکتریسیته و مغناطیس ظاهر شدند. ماکسول نسبتاً جوان درگذشت. بعضی از نظریه هایی که او در فیزیک مطرح کرد فقط مدت ها پس از مرگش به طور قطعی ثابت شد. ایده های ماکسول همچنین راه را برای نظریه نسبیت خاص اینشتین و نظریه کوانتومی هموار کرد. 

مارگارت دی فاستر 

۵ نوامبر ۱۹۷۰ میلادی برابر با ۱۵ آبان ۱۳۴۹ خورشیدی مارگارت دوروتی فاستر شیمی دان آمریکایی درگذشت. سال ۱۹۱۸ فاستر فقط سه روز پس از فارغ التحصیلی به عنوان اولین شیمی دان زن به سازمان زمین شناسی ایالات متحده پیوست. تمرکز او برای سال ها بررسی آب های طبیعی بود و مطالعاتش آب های سطحی چشمه های آب گرم و آب های زیرزمینی را شامل می شد. فاستر مقالاتی در مورد روش های جدید برای بررسی کمّی منگنز بور سولفات و فلوراید در آب نوشت. او همچنین آب های زیرزمینی دشت ساحلی اقیانوس اطلس جنوبی و در منطقه هیوستون-گالوستون در تگزاس را مطالعه کرد. طی جنگ جهانی دوم او برای پروژه منهتن استخدام شد و در آنجا روی روش های کمّی جدید آنالیز اورانیوم و توریم کار کرد. پس از جنگ فاستر توجه خود را به ژئوشیمی مواد معدنی رس میکا کلریت و گلوکونیت معطوف کرد. 

یان هندریک اورت 

۵ نوامبر ۱۹۹۲ میلادی برابر با ۱۵ آبان ۱۳۷۱ خورشیدی یان هندریک اورت فیزیکدان و اخترشناس هلندی و یکی از مهم ترین چهره ها در تلاش های قرن بیستم برای درک ماهیت کهکشان راه شیری درگذشت. اورت موفق شد چرخش کهکشان راه شیری را اندازه گیری کند. او همچنین فرضیه «ابر اورت» را مطرح کرد که نام مکانی است که بسیاری از دنباله دار ها از آن سرچشمه می گیرند و در فاصله ۵۰هزار واحد نجومی معادل حدود یک سال نوری از خورشید قرار دارد. سال ۱۹۲۷ اورت حرکات ستارگان دور را بررسی و شواهدی برای چرخش دیفرانسیل یافت و نظریه ریاضی ساختار کهکشانی را پایه گذاری کرد. پس از جنگ جهانی دوم او گروهی هلندی را رهبری کرد که از خط ۲۱ سانتی متری برای نقشه برداری گاز هیدروژن در کهکشان استفاده کردند. به تابش الکترومغناطیسی خطوط طیفی حاصل از تغییر حالت در اتم خنثی هیدروژن خط ۲۱ سانتی متری یا خط هیدروژن گفته می شود. 

جووانی باتیستا بلتسونی 

۵ نوامبر ۱۷۷۸ میلادی برابر با ۱۵ آبان ۱۱۵۷ خورشیدی جووانی باتیستا بلتسونی بازیگر سیرک و باستان شناس ایتالیایی به دنیا آمد. بلتسونی در سال ۱۸۰۳ به انگلستان رفت و به عنوان مرد قوی هیکل سیرک امرار معاش کرد. او برای اولین بار در سال ۱۸۱۵ به مصر سفر کرد تا موتورهای هیدرولیک را برای استفاده در آبیاری بفروشد. سال ۱۸۱۷ او به حفاری مکان های باستان شناخی مصر برای یافتن گنجینه های آنها روی آورد و با ورود به معبد رامسیوم در تبس توانست تندیس سنگی رامسس دوم را جابه جا کند و برای موزه بریتانیا آن را با خود به انگلستان بیاورد. در دره مقبره های پادشاهان بلتسونی مقبره ستی اول را کشف کرد و تابوت آراگونیتی را برای موزه سر جان سوان لندن برداشت. او ورودی معبد بزرگ رامسس دوم در ابو سمبل را از شن پاکسازی کرد. بلتسونی اولین کسی بود که به هرم خفرع (هرم دوم جیزه) وارد شد ویرانه های شهر برنیسه در دریای سرخ را شناسایی کرد.