متن الزام به تمکین

دعوای الزام به تمکین، یکی از اون پرونده هاییه که زیاد تو دادگاه های خانواده می بینیم و هم برای آقا و هم برای خانم، کلی حرف و حدیث و چالش های حقوقی داره. وقتی یکی از زوجین، به وظایف خودش تو زندگی مشترک عمل نکنه، طرف مقابل می تونه از دادگاه بخواد که اون رو به انجام این وظایف ملزم کنه. این موضوع پیچیدگی های خاص خودش رو داره و اگه با جوانبش آشنا نباشیم، ممکنه دردسرهای زیادی برامون پیش بیاد. پس بیاین یه دور با هم کل ماجرا رو مرور کنیم.

زندگی مشترک، مثل یه کشتی می مونه که زوجین ناخداهاش هستن. هر کدوم وظایفی دارن که اگه انجام نشن، کشتی به گل می شینه. تو دنیای حقوقی ما، به انجام این وظایف می گیم «تمکین». اما واقعاً تمکین چیه و چرا گاهی کار به دعوا و دادگاه می کشه؟ خیلی ها فکر می کنن تمکین فقط برای خانم هاست، در حالی که آقا هم وظایفی داره که اگه انجامشون نده، می تونه ناشزه (یعنی عدم تمکین کننده) محسوب بشه. این مقاله قراره یه راهنمای کامل و خودمونی باشه تا هم آقایون بدونن چطوری باید دادخواست الزام به تمکین بدن و هم خانوم ها بدونن چطوری باید از خودشون دفاع کنن یا اصلا چرا ممکنه همچین دادخواستی علیهشون مطرح بشه. پس اگه درگیر همچین ماجرایی هستید یا فقط می خواید اطلاعاتتون بیشتر بشه، با ما همراه باشید.

تمکین چیست؟ درک مفاهیم اساسی حقوقی

وقتی از تمکین حرف می زنیم، منظورمون صرفاً اطاعت محض نیست؛ بیشتر به معنی عمل کردن به تعهداتیه که زن و شوهر با هم تو چارچوب عقد ازدواج و قوانین، به عهده می گیرن. این وظایف دو دسته اند: تمکین عام و تمکین خاص. بیاین کمی با جزئیات بیشتر بهشون نگاه کنیم.

تعریف حقوقی تمکین: عام و خاص

قانون مدنی ما، خصوصاً ماده ۱۱۰۲، خیلی رک و پوست کنده می گه که وقتی عقد ازدواج درست و حسابی انجام شد، رابطه زوجیت برقرار می شه و حقوق و وظایف زن و شوهر نسبت به هم شروع می شه. تمکین هم دقیقاً همینه، یعنی عمل کردن به این وظایف.

• تمکین عام: این بخش شامل کلیات زندگی مشترکه. مثلاً اینکه خانم باید تو خونه ای که شوهر تعیین می کنه زندگی کنه (مگه اینکه حق تعیین منزل با خودش باشه)، تو کارهای مربوط به خونه و خانواده همراه و همقدم باشه و با شوهرش حسن معاشرت داشته باشه. یعنی تو مسائل روزمره زندگی، باید همراهی و همکاری وجود داشته باشه. اگه خانمی بدون دلیل موجه از زندگی تو خونه مشترک سر باز بزنه یا بدون اجازه و بدون دلیل قانونی از خونه بره، می گن تمکین عام رو رعایت نکرده.
• تمکین خاص: این یکی بیشتر مربوط به روابط زناشوییه. یعنی زن و شوهر باید تو چارچوب شرع و قانون، نیازهای جنسی همدیگه رو برطرف کنن. اگه خانم بدون عذر شرعی یا قانونی از انجام این رابطه خودداری کنه، می گن تمکین خاص رو نکرده. البته این قضیه برای آقا هم صادقه و اگه مرد هم از انجام وظایف زناشویی خودداری کنه، خانمش می تونه پیگیری قانونی کنه.

یادتون باشه که هیچ کدوم از این تمکین ها به معنی بردگی یا نضیف کردن یکی از طرفین نیست. هر دو طرف حق و حقوق دارن و این وظایف باید با رضایت و احترام متقابل انجام بشه.

ناشزه کیست؟ (زن و مرد ناشزه)

حالا که معنی تمکین رو فهمیدیم، بریم سراغ ناشزه. ناشزه یعنی کسی که از تمکین خودش سر باز زده. خیلی ها فکر می کنن فقط زن می تونه ناشزه باشه، اما این یه تصور غلطه. هر دو طرف می تونن ناشزه باشن.

• نشوز زن: اگه خانمی بدون هیچ مانع قانونی یا شرعی (مثل حق حبس که جلوتر بهش می رسیم یا عسر و حرج که باز هم توضیح می دیم) از انجام وظایف تمکین عام یا خاص خودداری کنه، بهش می گن ناشزه. اصلی ترین و مهم ترین پیامد نشوز زن، محروم شدنش از نفقه ست. یعنی اگه ثابت بشه که زن ناشزه شده، شوهر دیگه مجبور نیست بهش نفقه بده.
• نشوز مرد: بله، مرد هم می تونه ناشزه باشه! اگه آقا به وظایفش مثل پرداخت نفقه، حسن معاشرت، تعیین منزل مناسب و انجام وظایف زناشویی عمل نکنه، خانمش می تونه از دادگاه بخواد که اون رو به انجام این وظایف ملزم کنه. اگه مرد ناشزه بشه، زن می تونه با مراجعه به دادگاه، الزام شوهر به انجام وظایفش رو بخواد و اگه نشوز مرد ادامه پیدا کنه، می تونه درخواست طلاق و حق و حقوق خودش رو مطرح کنه. این یعنی تعادل تو حقوق خانواده خیلی مهمه و هر دو طرف مسئولن.

ریاست خانواده و حدود آن

ماده ۱۱۰۵ قانون مدنی می گه: «در روابط زوجین، ریاست خانواده از خصایص شوهر است». خب، این جمله خیلی وقت ها باعث سوتفاهم می شه. بعضی ها فکر می کنن یعنی شوهر هر کاری دلش خواست می تونه بکنه و زن هم باید بی چون و چرا اطاعت کنه. اما این طور نیست!

ریاست خانواده به معنی خودکامگی مرد نیست، بلکه به معنای مدیریت امور خانواده با در نظر گرفتن مصالح مشترک و رعایت حقوق و کرامت زن است. این ریاست در چارچوب قوانین و شرع تعریف می شه و زن هم حقوقی داره که باید کاملاً رعایت بشه.

این ریاست باید با مشورت و احترام به حقوق و کرامت انسانی زن همراه باشه. شوهر نمی تونه بدون دلیل موجه، زن رو از کاری منع کنه یا مجبور به کاری کنه که مخالف شئونات و حقوقشه. اگه این ریاست از حدش بگذره و باعث آزار و اذیت زن بشه، خود زن می تونه به استناد عسر و حرج از دادگاه درخواست طلاق بده یا حتی در مقابل دعوای الزام به تمکین، دفاع کنه. پس ریاست خانواده یه مسئولیت سنگینه، نه یه مجوز برای دیکتاتوری!

دلایل و اهداف طرح دعوای الزام به تمکین از سوی زوج

وقتی یه آقا دعوای الزام به تمکین رو تو دادگاه مطرح می کنه، معمولاً هدف های مشخصی داره. این هدف ها فقط مربوط به بازگرداندن همسر به خونه نیست، بلکه پیامدهای حقوقی مهمی دارن که می تونه سرنوشت زندگی مشترک و حتی آینده مالی زن رو تحت تاثیر قرار بده. بیاین ببینیم چرا آقایون همچین دعوایی رو مطرح می کنن.

محرومیت زوجه از نفقه

یکی از مهم ترین و اصلی ترین دلایل طرح دعوای الزام به تمکین، قطع کردن نفقه زوجه ست. ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی خیلی واضح می گه: «هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.»

یعنی اگه مرد بتونه تو دادگاه ثابت کنه که همسرش بدون دلیل موجه از تمکین خودداری کرده و دادگاه هم حکم به تمکین بده، ولی زن باز هم به وظایفش عمل نکنه، از تاریخ نشوز، دیگه نفقه بهش تعلق نمی گیره. این خیلی مهمه، چون نفقه با مهریه یا اجرت المثل فرق می کنه:

• نفقه: خرجی زندگی زوجه شامل خوراک، پوشاک، مسکن، اثاث منزل، هزینه درمان و هر چیزی که زن بهش نیاز داره، با توجه به شئونات خودش.
• مهریه: مالی که هنگام عقد ازدواج یا بعد از اون، به زن تعلق می گیره و حق مسلم اونه.
• اجرت المثل: پولی که بابت کارهایی که زن تو خونه شوهر انجام داده، ولی شرعاً وظیفه اش نبوده و به قصد تبرع (رایگان) هم انجام نشده، بهش پرداخت می شه.

پس، مرد برای اینکه دیگه مجبور به پرداخت نفقه نباشه، معمولاً اول اظهارنامه عدم تمکین می فرسته و بعد دعوای الزام به تمکین رو مطرح می کنه. اگه حکم صادر بشه و زن باز هم تمکین نکنه، نفقه قطع می شه.

امکان تقاضای اذن ازدواج مجدد برای زوج

یکی دیگه از اهداف مهم آقا از طرح دعوای تمکین، گرفتن مجوز برای ازدواج مجدده. قانون حمایت خانواده ما به مرد اجازه نمی ده هر وقت دلش خواست زن دوم بگیره. اما اگه زن بدون دلیل موجه از تمکین خودداری کنه و حکم الزام به تمکین هم صادر بشه، مرد می تونه با ارائه این حکم به دادگاه، تقاضای اذن ازدواج مجدد کنه.

البته، این طور نیست که بلافاصله بعد از حکم تمکین، مرد بتونه ازدواج مجدد کنه. دادگاه با دقت شرایط رو بررسی می کنه و اگه ببینه که نشوز زن واقعاً بدون دلیل موجه بوده و مرد هم تمام تلاشش رو برای بازگردوندن زن به زندگی مشترک کرده، ممکنه مجوز ازدواج مجدد رو صادر کنه. این یه روند حقوقی پیچیده ست و نیاز به اثبات داره.

پیش زمینه طرح دعاوی دیگر

گاهی اوقات، دعوای الزام به تمکین فقط یه پله است برای رسیدن به اهداف بزرگ تر. مثلاً اگه مرد بخواد درخواست طلاق بده، نشوز زن می تونه به عنوان یکی از دلایلش مطرح بشه و تو روند طلاق تاثیرگذار باشه. همچنین، اگه مرد بتونه نشوز زن رو ثابت کنه، ممکنه تو تقسیم اموال یا تعیین تکلیف حضانت فرزندان (البته نه مستقیم، بلکه به عنوان یکی از عوامل موثر در پرونده های جامع تر) هم به نفعش تموم بشه.

نقش اظهارنامه عدم تمکین قبل از طرح دعوا

قبل از اینکه آقا به دادگاه بره و دادخواست الزام به تمکین بده، معمولاً یه مرحله مهم دیگه هم وجود داره: ارسال اظهارنامه عدم تمکین. این اظهارنامه یه جور اطلاع رسانی رسمی و قانونیه.

• اهمیت و کاربرد اظهارنامه: با ارسال اظهارنامه، مرد به صورت رسمی از همسرش می خواد که به زندگی مشترک برگرده و وظایفش رو انجام بده. این کار هم یه اتمام حجت محسوب می شه و هم تو دادگاه به عنوان یه مدرک قوی به نفع مرد استفاده می شه. اگه زن بعد از دریافت اظهارنامه هم به زندگی مشترک برنگرده، مرد راحت تر می تونه تو دادگاه ثابت کنه که همسرش بدون دلیل موجه از تمکین امتناع کرده.

نمونه متن اظهارنامه عدم تمکین (جهت آشنایی):

خواهان: (نام و نام خانوادگی زوج)
نشانی:
خوانده: (نام و نام خانوادگی زوجه)
نشانی:

موضوع اظهارنامه: دعوت به تمکین و بازگشت به منزل مشترک

با سلام؛
احتراماً به استحضار می رساند اینجانب (نام و نام خانوادگی زوج)، به موجب عقدنامه شماره (شماره عقدنامه) مورخ (تاریخ عقد) صادره از دفتر ازدواج شماره (شماره دفتر) همسر دائمی سرکار خانم (نام و نام خانوادگی زوجه) می باشم.
متأسفانه از تاریخ (تاریخ ترک منزل یا عدم تمکین) سرکار خانم بدون عذر موجه و بدون اطلاع قبلی، منزل مشترک را ترک نموده و از ایفای وظایف زناشویی (تمکین عام و خاص) خودداری می نمایند.
اینجانب مکرراً به صورت شفاهی و از طریق بزرگان فامیل از سرکار خانم تقاضای بازگشت به زندگی مشترک و انجام تکالیف قانونی و شرعی را نموده ام که متأسفانه تاکنون نتیجه ای حاصل نشده است.
لذا به موجب این اظهارنامه رسمی، از سرکار خانم دعوت می گردد حداکثر ظرف مدت (مثلاً ده) روز از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، به منزل مشترک واقع در نشانی (آدرس منزل مشترک) بازگشته و به وظایف قانونی و شرعی خود عمل نمایید. در غیر این صورت، اینجانب مجبور به پیگیری قانونی از طریق محاکم صالح قضایی خواهم بود و کلیه عواقب حقوقی ناشی از عدم تمکین به عهده سرکار خانم خواهد بود.
با تشکر و احترام،
(امضاء زوج)

فرآیند طرح دعوای الزام به تمکین: گام به گام برای زوج

حالا که می دونیم چرا و برای چی دعوای الزام به تمکین مطرح می شه، بیاید ببینیم اگه یه آقا بخواد همچین دعوایی رو تو دادگاه شروع کنه، باید چه مراحلی رو طی کنه. این مراحل برای اینکه کارتون تو دادگاه جلو بیفته و به نتیجه برسه، خیلی مهمن.

مدارک و مستندات لازم

برای طرح هر دعوایی، مدارک حرف اول رو می زنن. تو دعوای تمکین هم همین طوره. اگه مدارکتون کامل نباشه، ممکنه پرونده تون لنگ بمونه. اینا مدارکی هستن که معمولاً لازم می شن:

• رونوشت عقدنامه: این مهم ترین مدرکه، چون نشون می ده رابطه زوجیت وجود داره.
• کارت ملی و شناسنامه زوج: برای احراز هویت خواهان.
• اظهارنامه عدم تمکین: همون اظهارنامه ای که قبل از دعوا برای همسرتون فرستادید. این مدرک ثابت می کنه شما قبلاً اتمام حجت کرده اید.
• استشهادیه محلی: اگه شاهدانی مثل همسایه ها یا آشنایان بتونن گواهی بدن که همسرتون منزل مشترک رو ترک کرده یا وظایفش رو انجام نمی ده، استشهادیه هم می تونه کمک کننده باشه.
• شهادت شهود: در صورت لزوم، شهود می تونن به دادگاه برن و شهادت بدن.
• اجاره نامه یا سند مالکیت منزل: برای اثبات اینکه شما منزل مناسبی برای زندگی مشترک تهیه کرده اید.

نحوه تنظیم دادخواست الزام به تمکین

خب، رسیدیم به قلب ماجرا: تنظیم دادخواست الزام به تمکین. دادخواست باید دقیق و کامل نوشته بشه تا دادگاه بتونه بهش رسیدگی کنه. مراحلش این طوره:

1. مشخصات خواهان و خوانده: اول از همه، اطلاعات کامل خودتون (خواهان) و همسرتون (خوانده) رو دقیق وارد می کنید. اسم و فامیل، کد ملی، آدرس، نام پدر و بقیه مشخصات هویتی.
2. خواسته: تو این قسمت، باید واضح بنویسید چی می خواید. اینجا خواسته تون «الزام خوانده به تمکین عام و خاص» هست.
3. شرح دادخواست: این بخش، مهم ترین قسمته. باید با جزئیات کامل و به صورت منطقی توضیح بدید که چرا دادخواست الزام به تمکین رو مطرح کردید. مثلاً:
   • تاریخ ازدواج رو بگید.
   • تاریخی که همسرتون منزل مشترک رو ترک کرده یا از تمکین خودداری کرده رو مشخص کنید.
   • اشاره کنید که شما منزل مناسبی برای زندگی مشترک تهیه کرده اید.
   • ذکر کنید که قبلاً اظهارنامه عدم تمکین فرستادید (و تاریخش).
   • اگه بزرگان فامیل یا دوستان وساطت کرده ان، می تونید بهش اشاره کنید.
   • در نهایت، از دادگاه بخواید که همسرتون رو به تمکین ملزم کنه.

   اهمیت نگارش صحیح اینه که قاضی رو متقاعد کنید که حق با شماست و همسرتون بدون دلیل موجه تمکین نکرده.

4. دلایل و منضمات: تو این بخش، لیست مدارکی رو که بالا گفتیم (کپی عقدنامه، اظهارنامه، استشهادیه و…) رو اضافه می کنید.

مرجع صالح برای رسیدگی

پرونده های خانوادگی، از جمله دعوای الزام به تمکین، تو دادگاه خانواده رسیدگی می شن. معمولاً دادگاه خانواده ای که تو محل اقامت خوانده (یعنی همسر شما) قرار داره، صالح به رسیدگیه. هرچند که قانون اقامتگاه زن رو همون اقامتگاه شوهر می دونه، اما برای دعوای تمکین، ملاک همون محل سکونت فعلی و واقعی زوجه ست.

هزینه های دادرسی

خوشبختانه دعوای الزام به تمکین از جمله دعاوی «غیرمالی» محسوب می شه. یعنی برخلاف دعاوی مالی که باید درصد مشخصی از خواسته به عنوان هزینه دادرسی پرداخت بشه، تو این دعوا فقط یه مبلغ ثابت برای ثبت دادخواست و مراحل اولیه تو دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت می کنید که هزینه زیادی نیست.

نمونه دادخواست الزام به تمکین زوجه (جهت آشنایی)

برای اینکه بهتر متوجه بشید یه دادخواست الزام به تمکین چطور باید تنظیم بشه، یه نمونه از متن اون رو اینجا می نویسیم. این فقط یه الگوئه و باید با توجه به شرایط خاص پرونده شما تغییر کنه.

خواهان: (نام و نام خانوادگی زوج)
نام پدر:
کد ملی:
شغل:
نشانی:
تلفن:

خوانده: (نام و نام خانوادگی زوجه)
نام پدر:
کد ملی:
شغل:
نشانی:
تلفن:

وکیل/نماینده قانونی: (در صورت وجود)

خواسته: الزام خوانده به تمکین عام و خاص

دلایل و منضمات:
۱. رونوشت مصدق عقدنامه شماره (شماره عقدنامه) مورخ (تاریخ عقد)
۲. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
۳. رونوشت مصدق اظهارنامه شماره (شماره اظهارنامه) مورخ (تاریخ ارسال اظهارنامه)
۴. (سند مالکیت یا اجاره نامه منزل مشترک)
۵. (استشهادیه محلی و اسامی شهود در صورت لزوم)

ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان (نام شهرستان محل اقامت خوانده)

با سلام و احترام؛
به استحضار عالی می رساند اینجانب (نام و نام خانوادگی خواهان) به موجب عقدنامه رسمی شماره (شماره عقدنامه) مورخ (تاریخ عقد) صادره از دفتر ازدواج شماره (شماره دفتر) همسر دائمی و شرعی سرکار خانم (نام و نام خانوادگی خوانده) می باشم.
متأسفانه از تاریخ (تاریخ دقیق یا تقریبی ترک منزل یا عدم تمکین) تاکنون، خوانده محترم بدون هیچ گونه عذر شرعی یا قانونی و بدون اطلاع و رضایت اینجانب، منزل مشترک واقع در (آدرس منزل مشترک) را ترک نموده و از ایفای وظایف زناشویی و تمکین عام و خاص خودداری می نمایند.
اینجانب بارها به صورت شفاهی و طی اظهارنامه رسمی به شماره (شماره اظهارنامه) مورخ (تاریخ اظهارنامه) و همچنین از طریق وساطت بزرگان فامیل از ایشان دعوت به بازگشت به منزل و زندگی مشترک نموده ام. اینجانب نیز تمامی امکانات لازم برای زندگی مشترک را فراهم نموده ام و هیچ گونه مانعی برای بازگشت ایشان به زندگی مشترک و تمکین وجود ندارد.
با توجه به مراتب فوق و عدم تمکین بی دلیل خوانده، از آن دادگاه محترم استدعای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به تمکین عام و خاص و پرداخت هزینه های دادرسی مورد استدعاست.

با تشکر و احترام،
(امضاء و تاریخ)

دفاع زوجه در برابر دعوای الزام به تمکین: حقوق و راهکارها

وقتی یه خانم با دادخواست الزام به تمکین از طرف شوهرش روبرو می شه، نباید دست و پاش رو گم کنه. قانون برای زن هم راهکارهای دفاعی پیش بینی کرده. خیلی مهمه که زن از حقوق خودش آگاه باشه و بدونه تو چه شرایطی می تونه از تمکین امتناع کنه. بیاین با هم این موارد رو مرور کنیم.

موارد موجه عدم تمکین (اسباب موجه نشوز)

اینجا اونجاییه که خانم می تونه نفس راحتی بکشه! قانون تو بعضی موارد به زن اجازه می ده که از تمکین خودداری کنه و همچنان مستحق نفقه باشه. این موارد اسباب موجه نشوز نام دارن و اگه زن بتونه این ها رو ثابت کنه، نه تنها ناشزه محسوب نمی شه، بلکه می تونه درخواست نفقه هم داشته باشه.

عسر و حرج زوجه

«عسر و حرج» یعنی سختی و مشقتی که معمولاً قابل تحمل نیست. اگه زندگی مشترک برای زن تبدیل به عسر و حرج بشه، می تونه از تمکین خودداری کنه و حتی درخواست طلاق بده. اثبات عسر و حرج تو دادگاه کمی سخته و نیاز به مدارک و ادله قوی داره. مصادیق عسر و حرج خیلی گسترده ست، اما بعضی از معروف ترینشون اینا هستن:

• سوء معاشرت و ضرب و شتم مکرر زوج: اگه شوهر زن رو دائماً کتک بزنه یا باهاش بدرفتاری کنه، این می تونه عسر و حرج باشه. باید مدارکی مثل گواهی پزشکی قانونی، گزارش کلانتری، شهادت شهود یا حتی پیامک ها و چت ها (در صورت مرتبط بودن) رو به دادگاه ارائه بدید.
• بیماری های مسری یا صعب العلاج زوج: اگه مرد بیماری ای داشته باشه که برای زن یا فرزندان خطرناکه یا زندگی رو براشون خیلی سخت می کنه، زن می تونه عدم تمکین کنه.
• اعتیاد زوج به مواد مخدر یا الکل: اعتیاد مرد، مخصوصاً اگه شدید باشه و زندگی رو مختل کنه، یکی از مصادیق عسر و حرجه.
• شغل منافی با حیثیت زوجه: اگه شغل شوهر طوری باشه که حیثیت و آبروی زن رو به خطر بندازه، زن می تونه تمکین نکنه.
• عدم امنیت جانی، مالی یا حیثیتی زوجه در منزل مشترک: این مورد خیلی مهمه. اگه زن تو خونه شوهر احساس امنیت نداشته باشه، مثلاً مورد آزار و اذیت خانواده شوهر قرار بگیره یا تهدید بشه، می تونه به منزل مشترک برنگرده.

حق حبس زوجه

این یکی از مهم ترین حقوقیه که قانون به زن داده. حق حبس یعنی زن می تونه تا زمانی که مهریه اش رو کامل نگرفته، از تمکین خودداری کنه و همچنان مستحق نفقه باشه! البته این حق چند تا شرط داره:

1. مهریه حال باشه: یعنی مهریه نباید قسط بندی شده یا عندالاستطاعه باشه. باید «عندالمطالبه» باشه که هر وقت زن خواست، بتونه مطالبه اش کنه.
2. زن هنوز تمکین نکرده باشه: اگه زن قبل از مطالبه مهریه، حتی یک بار تمکین خاص کرده باشه، دیگه حق حبس رو از دست می ده.

پس اگه مهریه شما حاله و هنوز تمکین نکرده اید، می تونید به شوهرتون بگید تا وقتی مهریه ام رو کامل نگیرم، برنمی گردم و شما هم موظفید نفقه ام رو بدید.

عدم تهیه منزل مستقل یا شایسته

شوهر موظفه منزلی مستقل و مناسب با شئونات زن و شرایط عرفی و اجتماعی خانواده زن تهیه کنه. اگه منزل مناسب نباشه (مثلاً خیلی کوچیک باشه، یا امکانات لازم رو نداشته باشه، یا زن با خانواده شوهر تو یه خونه زندگی کنه و شرایط براش غیرقابل تحمل باشه)، زن می تونه از تمکین خودداری کنه. این مورد هم باید با دلایل منطقی تو دادگاه ثابت بشه.

شرط تعیین منزل توسط زوجه در عقدنامه

اگه تو عقدنامه شرط شده باشه که زن حق تعیین منزل مشترک رو داره، در این صورت مرد نمی تونه هر جایی رو برای زندگی انتخاب کنه. اگه مرد منزلی رو انتخاب کنه که زن باهاش موافق نیست و حق تعیین منزل هم با زن باشه، اون وقت زن می تونه از تمکین تو اون منزل خاص خودداری کنه. این از شروط ضمن عقد مهمه که قبل از ازدواج باید بهش توجه کرد.

شکوائیه کیفری علیه زوج

اگه مرد مرتکب جرمی علیه زن شده باشه (مثل ترک انفاق، ضرب و جرح، توهین، افترا و…) و زن علیهش شکایت کیفری کرده باشه، این شکایت می تونه تو پرونده الزام به تمکین به نفع زن تاثیرگذار باشه. مثلاً اگه مرد به جرم ترک انفاق محکوم شده باشه، نشون می ده که خودش وظایفش رو انجام نداده و دیگه نمی تونه از زن انتظار تمکین داشته باشه.

نحوه تنظیم لایحه دفاعیه در پرونده تمکین

اگه با دادخواست الزام به تمکین روبرو شدید، باید یه لایحه دفاعیه قوی برای دادگاه بنویسید. این لایحه باید تمام دلایل و مدارک شما رو برای عدم تمکین، به دادگاه ارائه بده. چند تا نکته کلیدی برای تنظیم لایحه:

• با ادب و احترام بنویسید: حتی اگه از شوهرتون ناراحت هستید، لایحه باید رسمی و حقوقی باشه.
• واضح و مستند دفاع کنید: هر دلیلی رو که برای عدم تمکین دارید، با جزئیات توضیح بدید و مدارکش رو پیوست کنید. مثلاً اگه حق حبس دارید، بگید مهریه شما چقدره و هنوز نگرفتید و تا حالا هم تمکین خاص نکردید.
• به مواد قانونی اشاره کنید: اگه می دونید کدام ماده قانون مدنی یا حمایت خانواده از دفاع شما حمایت می کنه، بهش اشاره کنید.
• خواسته مشخص: در نهایت، از دادگاه بخواید که دادخواست الزام به تمکین رو رد کنه.

نمونه لایحه دفاعیه در دعوای الزام به تمکین (جهت آشنایی)

این یک نمونه از متن لایحه دفاعیه است که می تونید با توجه به شرایط خودتون، ازش استفاده کنید.

خواهان: (نام و نام خانوادگی زوج)
خوانده: (نام و نام خانوادگی زوجه)
کلاسه پرونده: (شماره کلاسه پرونده)
شماره بایگانی شعبه: (شماره بایگانی شعبه)
شعبه رسیدگی کننده: شعبه (شماره شعبه) دادگاه خانواده شهرستان (نام شهرستان)

ریاست محترم شعبه (شماره شعبه) دادگاه خانواده شهرستان (نام شهرستان)

با سلام و احترام؛
احتراماً در خصوص پرونده کلاسه فوق الذذکر مطروحه از سوی خواهان، به خواسته الزام به تمکین، اینجانب (نام و نام خانوادگی خوانده) به عنوان زوجه، لایحه دفاعیه خود را به شرح ذیل تقدیم می دارم:

۱. در خصوص ادعای خواهان مبنی بر عدم تمکین اینجانب، لازم به توضیح است که بنده تاکنون به هیچ عنوان تمکین خاص از ایشان ننموده ام و مهریه اینجانب به مبلغ (مقدار مهریه) سکه بهار آزادی، حال و عندالمطالبه می باشد که تاکنون تماماً یا حتی قسمتی از آن پرداخت نشده است. لذا به استناد ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، اینجانب از حق حبس خود تا زمان تأدیه کامل مهریه استفاده می نمایم و طبق قانون، با وجود حق حبس، مستحق نفقه نیز می باشم. (در صورت وجود حق حبس)

۲. همچنین، به دلیل (ذکر دلایل عسر و حرج، مثلاً: سوء معاشرت مکرر خواهان و ضرب و شتم اینجانب، اعتیاد خواهان به مواد مخدر/الکل، عدم امنیت جانی و حیثیتی اینجانب در منزل مشترک به دلیل... و غیره) زندگی مشترک برای اینجانب توأم با عسر و حرج غیرقابل تحمل بوده است. مدارک و شواهد مربوط به عسر و حرج (مانند: گواهی پزشکی قانونی، گزارش کلانتری، شهادت شهود که در جلسه دادگاه معرفی خواهند شد) نیز قابل ارائه می باشد. (در صورت وجود عسر و حرج)

۳. خواهان (نام زوج) منزل مناسب و مستقلی را برای زندگی مشترک فراهم ننموده اند/منزل فراهم شده مطابق شئونات اینجانب نمی باشد. (در صورت عدم تهیه منزل مناسب)

۴. علاوه بر این، خواهان (نام زوج) خود نیز به وظایف قانونی و شرعی خود از جمله پرداخت نفقه و حسن معاشرت عمل ننموده اند و حتی از سوی اینجانب شکایاتی (مانند: ترک انفاق) علیه ایشان مطرح گردیده است که نشان دهنده عدم ایفای وظایف ایشان می باشد.

با عنایت به دلایل و مستندات فوق الذکر و عدم احراز شرایط قانونی برای الزام اینجانب به تمکین، از محضر محترم دادگاه استدعای رد دعوای خواهان (زوج) را دارم.

با تشکر و احترام،
(امضاء خوانده)
(تاریخ)

آثار و نتایج حکم الزام به تمکین و عدم تمکین

وقتی پرونده الزام به تمکین به جریان میفته و دادگاه حکم صادر می کنه، این حکم عواقب و نتایج مهمی برای هر دو طرف داره. چه زن به تمکین محکوم بشه و چه نه، یا حتی اگه مرد از اون طرف ناشزه شناخته بشه، پیامدهای حقوقی متفاوتی پیش می آد که باید حواسمون بهشون باشه.

پیامدهای عدم تمکین زوجه

اگه دادگاه حکم به الزام به تمکین زن بده و زن باز هم بدون دلیل موجه تمکین نکنه، این سه تا اتفاق مهم میفته:

• قطع نفقه (از تاریخ اثبات نشوز): این مهم ترین پیامده. وقتی دادگاه حکم تمکین رو صادر کنه و زن به این حکم عمل نکنه، از اون تاریخ به بعد، دیگه مستحق نفقه نیست. یعنی مرد دیگه مجبور نیست خرجی زن رو بده و اگه زن بابت نفقه ازش شکایت کنه، دادگاه به نفع زن حکم نمی ده.
• امکان طرح دعوای اذن ازدواج مجدد برای زوج: همون طور که قبلاً گفتیم، یکی از اهداف اصلی مرد از طرح دعوای تمکین، گرفتن مجوز برای ازدواج مجدده. اگه زن تمکین نکنه و این موضوع تو دادگاه ثابت بشه، مرد می تونه با ارائه حکم تمکین، از دادگاه تقاضای اذن ازدواج مجدد رو بکنه.
• عدم تعلق اجرت المثل ایام زوجیت (در صورت نشوز و درخواست زوج): اجرت المثل، پولی بابت کارهاییه که زن تو خونه شوهر انجام داده ولی شرعاً وظیفه اش نبوده. اگه زن ناشزه باشه و مرد هم این رو ثابت کنه، معمولاً اجرت المثل ایام زوجیت به زن تعلق نمی گیره.

پیامدهای تمکین زوجه و بازگشت به زندگی مشترک

اگه زن بعد از دریافت اظهارنامه یا حتی بعد از صدور حکم الزام به تمکین، تصمیم بگیره به زندگی مشترک برگرده و تمکین کنه، داستان فرق می کنه:

• برقراری مجدد نفقه: اگه زن تمکین کنه و به وظایفش عمل کنه، دوباره مستحق نفقه می شه و مرد موظفه از تاریخ تمکین مجدد، نفقه رو بپردازه.
• پایان یافتن دعوا: با تمکین زن، موضوع دعوای الزام به تمکین حل می شه و پرونده بسته می شه.
• عدم امکان ازدواج مجدد برای زوج: اگه زن تمکین کنه، مرد دیگه نمی تونه به بهانه عدم تمکین، درخواست اذن ازدواج مجدد بده.

البته، بعضی وقت ها زن برمی گرده ولی مرد به زندگی مشترک ادامه نمی ده یا زن رو از خونه بیرون می کنه. تو این شرایط، زن می تونه با کمک وکیل، مجدداً حقوق خودش رو پیگیری کنه.

حکم تمکین، اعلامی است یا اجرایی؟

این یه سوال پرتکراره و خیلی ها رو گیج می کنه. حکم الزام به تمکین، یه حکم «اعلامی» هست، نه «اجرایی». یعنی چی؟

یعنی دادگاه نمی تونه زنی رو با زور و پلیس به خونه شوهرش برگردونه. حکم تمکین فقط اعلام می کنه که زن وظیفه داره تمکین کنه و اگه نکنه، پیامدهاش (مثل قطع نفقه یا اجازه ازدواج مجدد مرد) به عهده خودش خواهد بود. در واقع، این حکم به تنهایی زن رو مجبور به انجام کاری نمی کنه، بلکه حقوق و امتیازاتی رو برای مرد ایجاد می کنه.

تو دادگاه، بعد از صدور حکم تمکین، مرد باید درخواست «اجرای حکم» بده. این اجرای حکم به این معنی نیست که نیروی انتظامی زن رو به زور میاره، بلکه به این معنیه که اگه زن تمکین نکنه، مرد می تونه از همون تاریخ، دیگه نفقه نده یا برای ازدواج مجدد اقدام کنه.

امکان اعتراض به حکم

مثل هر حکم دادگاه دیگه ای، حکم الزام به تمکین هم قابل اعتراضه. هر دو طرف (چه زن و چه مرد) اگه به حکم صادر شده اعتراض داشته باشن، می تونن تو مهلت های قانونی (معمولاً ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ حکم) به مراجع بالاتر مثل دادگاه تجدیدنظر استان و بعد از اون به دیوان عالی کشور (در موارد خاص و محدودتر) اعتراض کنن.

خیلی مهمه که مهلت های قانونی رو از دست ندید، وگرنه حکم قطعی می شه و دیگه نمی شه بهش اعتراض کرد. حتماً تو این مراحل با یک وکیل متخصص مشورت کنید.

قوانین و مقررات مرتبط با تمکین (مواد قانونی کلیدی)

مسئله تمکین تو قانون مدنی و قانون حمایت خانواده بهش پرداخته شده. اگه می خواید مرجع اصلی قوانین رو بدونید، این مواد خیلی مهم و کاربردی هستن:

عنوان قانون	ماده قانونی	خلاصه مفهوم
قانون مدنی	ماده ۱۱۰۲	همین که نکاح به طور صحیح واقع شد، روابط زوجیت بین طرفین حاصل و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می شود. (پایه و اساس تمکین)
قانون مدنی	ماده ۱۱۰۳	زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند. (یکی از ابعاد تمکین عام)
قانون مدنی	ماده ۱۱۰۴	زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود به یکدیگر معاضدت نمایند. (همکاری و همراهی در امور خانواده)
قانون مدنی	ماده ۱۱۰۵	در روابط زوجین ریاست خانواده از خصایص شوهر است. (با رعایت حقوق زن)
قانون مدنی	ماده ۱۱۰۶	در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است. (اصل کلی نفقه)
قانون مدنی	ماده ۱۱۰۸	هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود. (مهم ترین پیامد عدم تمکین)
قانون مدنی	ماده ۱۱۱۴	زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکنی نماید مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد. (تعیین منزل مشترک)
قانون مدنی	ماده ۱۰۸۵	زن می تواند تا مهریه او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع نماید مشروط بر اینکه مهریه او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود. (حق حبس)
قانون حمایت خانواده	ماده ۵۳	هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می شود. (جرم ترک انفاق)

همون طور که می بینید، قوانین ما به دقت به ابعاد مختلف تمکین، حقوق و وظایف زوجین، و پیامدهای عدم تمکین پرداخته اند. شناخت این قوانین می تونه بهتون کمک کنه تا با دید بازتری تو مسیر حقوقی قدم بردارید.

نتیجه گیری

خب، رسیدیم به آخر داستان الزام به تمکین! دیدیم که این مسئله چقدر پیچیده و پر از جزئیاته و فقط مربوط به یه طرف ماجرا نیست. هم آقا و هم خانم، هر کدوم حقوق و وظایفی دارن که اگه بهشون عمل نکنن، باید منتظر پیامدهای حقوقی اون باشن. از تعریف تمکین عام و خاص و اینکه ناشزه کیه، تا دلایل طرح دعوا، نحوه تنظیم دادخواست و لایحه دفاعیه، و حتی پیامدهای نهایی حکم دادگاه، همه رو با هم مرور کردیم. یاد گرفتیم که قانون برای دفاع از حقوق هر دو طرف، راه های زیادی رو پیش بینی کرده.

مهم ترین چیزی که باید از این مقاله تو ذهنتون بمونه، اینه که هیچ وقت بدون آگاهی قدم تو مسیرهای حقوقی نذارید. مسائل خانواده خیلی حساس و سرنوشت سازن و کوچک ترین اشتباهی می تونه هزینه های زیادی براتون داشته باشه. پس به قول معروف، کار رو بسپارید به کاردان! حتماً قبل از هر اقدام حقوقی، چه برای طرح دادخواست الزام به تمکین و چه برای دفاع در برابر اون، با یه وکیل خانواده متخصص و باتجربه مشورت کنید. یه وکیل خوب می تونه راهنمایی تون کنه، مدارکتون رو آماده کنه و بهترین دفاع رو براتون انجام بده تا حقوق و آرامش زندگی تون حفظ بشه.