نحوه وصول چک در وجه شرکت

وصول چک هایی که در وجه شرکت صادر شده اند، برخلاف چک های شخصی، ریزه کاری ها و قوانین خاص خودش را دارد. در واقع، اگر چک شما به نام یک شرکت صادر شده و برگشت خورده، برای وصول آن نمی توانید مثل چک شخصی عمل کنید و باید مراحل قانونی خاصی را طی کنید تا به پولتان برسید.

در دنیای امروز که معاملات تجاری و مالی شرکت ها حسابی پیچیده و پرحجم شده، چک نقش کلیدی رو بازی می کنه. از یه طرف، ابزاری عالی برای تسریع و تسهیل داد و ستده، از طرف دیگه، اگه خدای نکرده برگشت بخوره، می تونه حسابی نقدینگی و سلامت مالی شرکت رو به خطر بندازه. تازه، وصول چک های «در وجه شرکت» یه کم پیچیدگی های بیشتری نسبت به چک های شخصی داره که باید حواس مون بهشون باشه. اگه شما هم مدیرعامل، عضو هیئت مدیره، مدیر مالی یا حتی یه صاحب کسب وکار کوچک و متوسط هستید و با چک برگشتی شرکتی سر و کار دارید، این مقاله یه راهنمای کامل و عملیه تا گام به گام جلو برید و حقتون رو بگیرید. البته یادتون باشه که مسیر قانونی، همیشه با یه مشاوره حقوقی متخصص، هموارتر و مطمئن تر میشه.

چک در وجه شرکت: جزئیات و تفاوت ها

چک در واقع یه دستور کتبی از طرف کسیه که حساب بانکی داره به بانک خودش، برای اینکه یه مبلغ مشخص رو به شخص دیگه ای پرداخت کنه. تو معاملات شرکت ها، چک یه ابزار مالی اساسی به حساب میاد. اما وقتی حرف از «چک در وجه شرکت» میشه، یعنی چی؟ فرقش با چک شخصی کجاست؟

چک شرکتی چیست؟ (تعریف جامع، جایگاه قانونی، ارکان)

یه چک وقتی «در وجه شرکت» صادر میشه، یعنی نام دقیق و کامل ثبتی شرکت شما به عنوان گیرنده چک توی متن چک قید شده. این چک در قانون تجارت و قانون صدور چک، جایگاه مشخصی داره و مثل یه سند رسمی معتبره. ارکان اصلی چک همونایی هستند که می شناسیم: صادرکننده (کسی که چک رو می کشه)، گیرنده یا دارنده (همون شرکت شما)، و محال علیه (بانک صادرکننده چک). نکته اینجاست که در اینجا، «شرکت» به عنوان یک شخصیت حقوقی، دارنده و طلبکار قانونی محسوب میشه.

انواع چک هایی که شرکت ها میتونن دریافت کنن هم متنوعه؛ از چک های عادی صیادی گرفته تا چک های تضمین شده یا رمزدار. هر کدوم از اینا ویژگی های خاص خودشون رو دارن که باید باهاشون آشنا باشید.

تفاوت چک در وجه شرکت با چک شخصی

شاید فکر کنید خب چه فرقی می کنه، چک که چکه! اما واقعیت اینه که فرقش زمین تا آسمونه، مخصوصاً وقتی پای برگشت خوردن به میون میاد:

• مسئولیت ها: تو چک شخصی، صادرکننده خودش مسئول پرداخت وجهه. اما تو چک شرکتی، مسئولیت پرداخت به عهده شخص حقوقی (شرکت صادرکننده) و در بعضی موارد، مدیر یا مدیران امضاکننده چک به صورت تضامنیه. یعنی هم شرکت و هم اون مدیری که چک رو امضا کرده، در قبال چک مسئولیت دارن.
• مرجع اقدام کننده: برای وصول چک شخصی، خود فرد دارنده چک اقدام می کنه. ولی برای چک شرکتی، حتماً باید یک نماینده قانونی از شرکت (مثلاً مدیرعامل یا وکیل شرکت) با ارائه مدارک و مستندات مربوط به شرکت، پیگیر کار باشه.
• مدارک: علاوه بر خود چک و گواهی عدم پرداخت، برای چک شرکتی باید کلی مدارک ثبتی شرکت (مثل اساسنامه، روزنامه رسمی، کد اقتصادی، شناسه ملی) رو هم همراه داشته باشید.
• پیچیدگی های قانونی: مراحل حقوقی و کیفری وصول چک شرکتی، به خاطر درگیر بودن یک شخصیت حقوقی و گاهی چند نفر از مدیران، معمولاً پیچیده تر و زمان برتره و نیاز به دانش حقوقی بیشتری داره.

اهمیت سامانه صیاد برای شرکت ها

با اومدن قانون جدید صدور چک و راه اندازی سامانه صیاد، همه چیز تغییر کرده. دیگه مثل قدیم نیست که یه چک بنویسی و بدی دست مردم. حالا برای چک های جدید صیادی، هم صادرکننده و هم گیرنده چک باید اطلاعات چک رو توی سامانه صیاد ثبت کنن. برای شرکت ها این موضوع خیلی مهم تره:

• لزوم ثبت دقیق: وقتی چک در وجه شرکت شما صادر میشه، باید حتماً ثبت صدور چک توی سامانه صیاد دقیقاً به نام شرکت شما انجام بشه.
• تایید دریافت: شرکت شما هم به عنوان دارنده، باید دریافت چک رو توی سامانه تایید کنه. اگه این کار انجام نشه، عملاً چک اعتباری برای وصول نداره.
• انتقال چک: اگه شرکت شما بخواد چک رو به شخص یا شرکت دیگه ای منتقل کنه، باز هم باید این انتقال توی سامانه صیاد ثبت بشه.

ثبت صحیح چک توی سامانه صیاد، اولین قدم برای حفظ حقوق شرکت شماست و اگه این مرحله درست انجام نشه، ممکنه در آینده برای وصول با مشکلات جدی روبه رو بشید.

چه کسی در شرکت می تواند چک را وصول کند؟ (نمایندگی قانونی)

وقتی یه چک در وجه شرکت شما صادر میشه و برگشت می خوره، دیگه نمی تونید مثل یه شخص عادی خودتون پا شید برید بانک یا دادگاه. شرکت یک شخصیت حقوقیه و نیاز به یک نماینده قانونی داره تا کارها رو پیش ببره. حالا این نماینده کیه و چه اختیاراتی باید داشته باشه؟

نقش مدیرعامل، هیئت مدیره و نمایندگان مجاز

معمولاً مدیرعامل شرکت، به دلیل جایگاه و اختیاراتی که داره، اولین کسیه که می تونه برای وصول چک اقدام کنه. اما گاهی هم این وظیفه به عهده یکی از اعضای هیئت مدیره یا حتی یک نماینده مجاز دیگه از طرف شرکت گذاشته میشه. این نمایندگان می تونن یه وکیل دادگستری باشن که از طرف شرکت وکالت نامه رسمی دارن.

اهمیت اساسنامه و روزنامه رسمی

اینکه کی می تونه از طرف شرکت اقدام کنه، توی اساسنامه شرکت شما و آخرین روزنامه رسمی شرکت به وضوح قید شده. مثلاً ممکنه قید شده باشه که امضای مدیرعامل به همراه مهر شرکت معتبره، یا امضای دو نفر از اعضای هیئت مدیره. برای همین، قبل از هر اقدامی، باید حتماً اساسنامه و آخرین روزنامه رسمی شرکت رو چک کنید تا مطمئن بشید کسی که قراره پیگیر کارها بشه، واقعاً این اختیار رو داره. این موضوع برای بانک ها و مراجع قضایی هم خیلی مهمه و اگه نماینده شرکت، احراز سمت درستی نداشته باشه، کارتون به مشکل می خوره.

ضرورت وکالتنامه جامع

اگه تصمیم گرفتید که یک وکیل حقوقی رو برای پیگیری وصول چک استخدام کنید، که اتفاقاً بهترین کار هم هست، باید حتماً براش یه وکالت نامه رسمی و جامع تنظیم کنید. این وکالت نامه باید شامل تمام اختیارات لازم برای انجام مراحل بانکی، حقوقی و قضایی باشه تا وکیل بتونه بدون مشکل و معطلی، کارها رو پیش ببره.

مدارک لازم برای شرکت (هویتی و ثبتی)

همراه با خود چک و گواهی عدم پرداخت، باید کلی مدارک دیگه از شرکت رو هم آماده کنید. این مدارک برای اثبات هویت و جایگاه حقوقی شرکت شما ضروریه:

• اصل اساسنامه شرکت
• آخرین روزنامه رسمی شرکت که شامل اطلاعات مدیران و حدود اختیاراتشون باشه
• کد اقتصادی شرکت
• شناسه ملی شرکت
• مدارک هویتی نماینده قانونی شرکت (کارت ملی، شناسنامه)
• در صورت نیاز، صورتجلسه هیئت مدیره یا مجمع عمومی برای اعطای اختیارات خاص

قبل از هر اقدام قانونی: گام های اولیه و ضروری

قبل از اینکه پای شرکتتون به دادگاه یا اجرای ثبت باز بشه، یه سری کارای اولیه و خیلی مهم هست که باید انجام بدید. این مراحل، نه تنها پایه و اساس اقدامات حقوقی بعدی رو تشکیل میدن، بلکه می تونن جلوی کلی دردسر و اتلاف وقت رو هم بگیرن.

برگشت زدن چک و گرفتن گواهی عدم پرداخت

اولین و حیاتی ترین قدم، مراجعه به بانک و برگشت زدن چک و گرفتن گواهی عدم پرداخته. این گواهی در واقع سندی رسمی از طرف بانکه که نشون میده صادرکننده چک، پول کافی برای پرداخت اون رو نداشته.

• تأکید بر لزوم درج نام کامل و دقیق شرکت به عنوان دارنده در گواهی عدم پرداخت: وقتی به بانک مراجعه می کنید، حتماً دقت کنید که نام کامل و دقیق شرکت شما به عنوان «دارنده چک» توی گواهی عدم پرداخت قید بشه. یه اشتباه کوچیک تو این بخش، ممکنه مسیر قانونی شما رو به مشکل بندازه.
• دلایل رایج برگشت خوردن چک و تاثیر آن بر روند حقوقی: چک ممکنه به دلایل مختلفی برگشت بخوره؛ مثلاً نبود موجودی، عدم مطابقت امضا، قلم خوردگی، دستور عدم پرداخت و… . هر کدوم از این دلایل، ممکنه روی روند پیگیری حقوقی شما تأثیر بذاره. مثلاً اگه به دلیل دستور عدم پرداخت برگشت خورده باشه، ممکنه پیگیری های متفاوتی رو لازم داشته باشه.
• مهلت های قانونی برای برگشت زدن چک (اهمیت رعایت آن ها برای حفظ حقوق کیفری و برخی مزایای حقوقی): برای برگشت زدن چک، مهلت های قانونی خاصی وجود داره. مثلاً برای حفظ حق شکایت کیفری (که در ادامه توضیح میدیم)، باید ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور چک، اون رو برگشت بزنید. اگه این مهلت ها رو رعایت نکنید، ممکنه بعضی از حقوق شما، خصوصاً حق شکایت کیفری، از بین بره. پس حواس جمع باشید و وقت رو تلف نکنید.

جمع آوری و بایگانی مستندات

بعد از برگشت زدن چک، وقتشه که همه مدارک مربوطه رو مثل چشماتون حفظ کنید و به صورت منظم بایگانی کنید. این مدارک مثل سربازای شما تو دادگاهن:

• اصل چک و گواهی عدم پرداخت: این دو تا، مهمترین اسناد شما هستن. اصل چک رو هرگز گم نکنید.
• مدارک ثبتی شرکت: اصل اساسنامه، آخرین روزنامه رسمی شرکت، کد اقتصادی، شناسه ملی و هر مدرک دیگه ای که هویت و فعالیت شرکت شما رو نشون میده.
• سایر مدارک مرتبط: هر قرارداد، فاکتور، رسید یا مکاتبه ای که مبنای صدور اون چک بوده و نشون میده شما بابت چی طلبکارید. مثلاً اگه چک بابت فروش کالا بوده، فاکتور فروش رو هم کنارش بذارید. این مدارک میتونن حسابی به پرونده شما قدرت بدن.

یادتان باشد، در بحث وصول چک شرکتی، دقت در جمع آوری و حفظ مدارک، به اندازه خود اقدام حقوقی، اهمیت حیاتی دارد. یک اشتباه کوچک می تواند هزینه و زمان زیادی را هدر دهد.

روش های قانونی وصول چک در وجه شرکت: کدام مسیر را انتخاب کنیم؟

خب، چک برگشت خورده، مدارک هم آماده ست. حالا وقتشه که انتخاب کنید از کدوم راه قانونی می خواید به پولتون برسید. هر روش مزایا و معایب خاص خودش رو داره و انتخاب بهترینش، بستگی به شرایط پرونده و هدفی که دارید، داره. اینجا با جزئیات به هر کدوم می پردازیم:

روش اول: اقدام از طریق دادگاه حقوقی (مطالبه وجه چک)

این روش، متداول ترین راه برای وصول چک برگشتیه. شما با تقدیم یک دادخواست به دادگاه، درخواست می کنید که صادرکننده رو مجبور به پرداخت وجه چک و خسارات مربوطه کنه.

• مزایا برای شرکت:
  • امکان مطالبه اصل وجه چک.
  • امکان مطالبه خسارت تأخیر تأدیه: این خسارت از تاریخ سررسید چک تا زمانی که پول رو دریافت می کنید، محاسبه میشه و یه نکته خیلی مهمه، مخصوصاً تو شرایط تورمی.
  • امکان مطالبه هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل: یعنی می تونید هزینه هایی رو که برای پیگیری پرونده کردید، از طرف مقابل بگیرید.
  • مسئولیت تضامنی صادرکننده و ظهرنویسان: اگه چند نفر چک رو پشت نویسی کردن، می تونید از هر کدومشون که بخواید، وجه چک رو مطالبه کنید.
• صلاحیت دادگاه: برای طرح دعوا، می تونید به یکی از این دادگاه ها مراجعه کنید:
  • دادگاه محل اقامت خوانده (شرکت صادرکننده یا مدیر مسئول)
  • دادگاه محل صدور چک
  • دادگاه محل بانکی که چک روی اون کشیده شده (بانک محال علیه)
  • یا حتی محل انجام تعهد (اگه توی قرارداد اولیه محل مشخصی برای انجام تعهدات تعیین شده باشه).
• مراحل و نکات شرکتی:
  • اول از همه، یه دادخواست باید تنظیم بشه. این کار معمولاً توسط وکیل یا نماینده قانونی شرکت انجام میشه.
  • همه مدارک شرکت (اساسنامه، روزنامه رسمی و…) و اصل چک و گواهی عدم پرداخت رو باید ضمیمه دادخواست کنید.
  • بعد از طی مراحل دادرسی و صدور حکم، می تونید برای توقیف اموال شرکت صادرکننده یا حتی اموال مدیران مسئولی که چک رو امضا کردن، اقدام کنید. اینجا اهمیت وکالت نامه جامع وکیل برای شرکت حسابی خودشو نشون میده.
• محدودیت ها: خب این روش هم یه عیب بزرگ داره؛ زمان بر بودنش. معمولاً فرآیند دادرسی حقوقی ممکنه ماه ها یا حتی سال ها طول بکشه تا به نتیجه برسه.

روش دوم: شکایت کیفری (مسئولیت فردی مدیران)

گاهی اوقات، صدور چک بلامحل می تونه جرم باشه و علاوه بر مطالبه وجه، بشه صادرکننده رو مجازات هم کرد. اما این روش، پیچیدگی های خاص خودشو داره و برای چک های شرکتی، باید بیشتر مراقب بود.

• شرایط احراز وصف کیفری: شکایت کیفری فقط برای بعضی چک ها قابل طرحه، نه همهشون! تفاوت اساسی اینجاست که مسئولیت کیفری چک بلامحل، متوجه شخص حقیقی (همون مدیری که چک رو امضا کرده) هست، نه خود شرکت به عنوان شخصیت حقوقی.
• محدودیت ها و استثنائات: خیلی از چک ها، وصف کیفری ندارن و نمیشه از طریق کیفری پیگیریشون کرد. مثلاً:
  • چک های تضمین (که معمولاً برای تضمین یه معامله یا تعهد صادر میشن).
  • چک های مشروط (که وصولشون به یه شرط خاص بستگی داره).
  • چک های سفید امضا، بدون تاریخ، یا چک هایی که تاریخ واقعی صدورشون با تاریخ روی چک فرق داره.
  • چک هایی که صرفاً بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی صادر شده اند، حتی اگر این موضوع در متن چک قید نشده باشد و بعداً اثبات شود.

  برای چک های شرکتی، این موارد خیلی رایجه. مثلاً شرکت ها برای تضمین حسن انجام کار، چک تضمین میدن.

• مهلت ها: اگه می خواید شکایت کیفری کنید، دو تا مهلت ۶ ماهه رو باید حتماً رعایت کنید:
  • ۶ ماه از تاریخ صدور چک، برای برگشت زدن اون و گرفتن گواهی عدم پرداخت.
  • ۶ ماه از تاریخ برگشت زدن چک، برای تقدیم شکواییه به دادسرا.

  اگه این مهلت ها بگذره، حق شکایت کیفری شما از بین میره.

• دادسرای صالح: دادسرایی که گواهی عدم پرداخت رو صادر کرده (یعنی بانکی که چک برگشتی شما رو داده)، دادسرای صالح برای رسیدگی به شکایت کیفریه.
• مسئولیت کیفری: خیلی مهمه که بدونید مسئولیت کیفری، با شخص «مدیر/امضاکننده» چکه، نه خود شرکت. یعنی اگه چک شرکتی برگشت بخوره و وصف کیفری داشته باشه، اون مدیری که چک رو امضا کرده، به زندان میره یا مجازات میشه، نه شرکت.
• نکات کاربردی برای شرکت:
  • باید دقیقاً مشخص کنید کدوم مدیر مسئول، چک رو امضا کرده.
  • مستندات هویتی و سمت اون مدیر در زمان صدور چک رو باید ارائه بدید.

روش سوم: اقدام از طریق اجرای ثبت (اجرائیه ثبتی)

چک یک سند لازم الاجراست، یعنی میشه بدون نیاز به حکم دادگاه، از طریق اداره ثبت اسناد و املاک برای وصولش اقدام کرد. این روش، معمولاً سریع تر از دعوای حقوقیه.

• مبنای قانونی: قانون میگه چک مثل یه سند رسمیه که میشه مستقیماً اون رو به اجرا گذاشت.
• مزایا: مهمترین مزیت این روش، سرعت عملشه. دیگه لازم نیست ماه ها منتظر دادرسی دادگاه باشید.
• مراحل:
  • با اصل چک، گواهی عدم پرداخت و مدارک ثبتی شرکت، به اداره اجرای ثبت اسناد مراجعه می کنید.
  • فرم درخواست اجراییه رو پر می کنید.
  • اداره ثبت، اجراییه رو صادر می کنه و به صادرکننده (شرکت یا مدیر امضاکننده) ابلاغ میشه.
  • طرف مقابل ۱۰ روز فرصت داره که بدهی رو پرداخت کنه، در غیر این صورت، میشه اموالش رو توقیف کرد.
• محدودیت ها:
  • این روش فقط علیه «صادرکننده» قابل اجراست. یعنی فقط می تونید علیه شرکت صادرکننده یا اون مدیری که چک رو امضا کرده، اقدام کنید، نه ظهرنویسان.
  • نمی تونید از این طریق خسارت تأخیر تأدیه یا سایر خسارات جانبی (مثل حق الوکاله) رو مطالبه کنید. برای این موارد، باید دعوای جداگانه حقوقی مطرح کنید.
  • اداره ثبت باید مطابقت امضای روی چک رو با نمونه امضای صادرکننده در بانک، احراز کنه.
• نکات شرکتی: باید مدارک ثبتی شرکت صادرکننده رو هم دقیق بررسی کنید تا مطمئن بشید اجراییه به اسم درستی صادر میشه.

روش چهارم: اجراییه مستقیم دادگاه (بر اساس قانون جدید صدور چک)

این روش، که با قانون جدید صدور چک معرفی شده، یه جورایی ترکیبی از مزایای اجرای ثبت و قدرت دادگاه رو داره. این ابزار، برای تسریع در وصول چک بدون نیاز به صدور حکم قضایی طراحی شده.

• معرفی و مزایا:
  • هدفش اینه که شما سریع تر به پولتون برسید.
  • بدون نیاز به دادرسی طولانی و صدور حکم.
• شرایط و مدارک: برای اینکه بتونید از این روش استفاده کنید، چند تا شرط لازمه:
  • باید گواهی عدم پرداخت رو داشته باشید.
  • چک نباید مشروط باشه.
  • نباید روی چک قید تضمین شده باشه.
  • نباید اعلام سرقت یا مفقودی چک شده باشه.
• امکانات:
  • می تونید اصل وجه چک رو مطالبه کنید.
  • حق الوکاله وکیل هم قابل مطالبه است.
  • اما مثل اجرای ثبت، خسارت تأخیر تأدیه کامل یا سایر خسارات دادرسی از این روش قابل دریافت نیست و باید برای اون ها جداگانه اقدام کنید.
• صلاحیت دادگاه: مثل دعوای حقوقی، به دادگاهی مراجعه می کنید که محل اقامت خوانده، محل صدور چک یا محل بانک محال علیه باشه.
• نکات مهم برای شرکت ها: این روش تفاوت های ظریفی با اجرای ثبت و دعوای حقوقی داره. انتخاب روش مناسب بستگی به این داره که شرکت شما در چه موقعیتی قرار داره و چه مواردی براتون اولویت داره. مشاوره با یه وکیل متخصص میتونه اینجا خیلی کمک کننده باشه تا بهترین مسیر رو انتخاب کنید.

نکات حقوقی مهم و راهکارهای پیشگیرانه برای شرکت ها

حالا که با روش های وصول چک آشنا شدیم، بیاید سراغ چند نکته حقوقی کلیدی و اقدامات پیشگیرانه که می تونه به شرکت شما کمک کنه تا کمتر درگیر این مشکلات بشید یا حداقل با اطمینان بیشتری ازشون عبور کنید.

مسئولیت امضاکنندگان چک های شرکتی (تضامنی)

این یکی از مهمترین نکاتیه که هم مدیران و هم شرکت ها باید بهش توجه کنن. وقتی یه مدیر یا چند مدیر، چکی رو از حساب شرکت امضا می کنن و اون چک برگشت می خوره، مسئولیت اونها با خود شرکت به صورت تضامنی هست. یعنی چی؟

• اگه یه چک ده میلیارد تومانی برگشت بخوره، دارنده چک می تونه هم به شرکت مراجعه کنه و هم به اون مدیری که چک رو امضا کرده، یا به هر دو با هم.
• نیاز نیست اول به شرکت مراجعه کنه بعد اگه شرکت پول نداد بره سراغ مدیر. می تونه مستقیم بره سراغ مدیری که امضا کرده.
• مسئولیت تضامنی یعنی هر کدوم از امضاکنندگان و شرکت، در قبال تمام مبلغ چک مسئول هستند. البته این به این معنی نیست که دارنده می تونه بیش از یک بار مبلغ چک رو بگیره. بعد از اینکه پولش رو از هر کدوم گرفت، دیگه حق مراجعه به دیگری رو نداره.
• اگه چند مدیر چک رو امضا کرده باشن، مسئولیت تضامنی بین شرکت و اون مدیران وجود داره، اما مسئولیت هر مدیر برای جبران خسارت به شرکت (بعد از پرداخت به دارنده) به تعداد امضاکنندگان سرشکن میشه.
• مدیری که چک رو امضا کرده و حالا مجبور به پرداخت شده، می تونه پولی رو که داده از خود شرکت مطالبه کنه، چون مدیون اصلی شرکت هست و مدیر صرفاً به عنوان مسئول پرداخت دین دیگری عمل کرده.

اهمیت وکالتنامه جامع و بروز

اگه با وکیل کار می کنید، مطمئن بشید وکالت نامه ای که بهش دادید کامل و جامع باشه و تمام مراحل وصول چک رو پوشش بده. از همه مهمتر، مطمئن بشید که وکالت نامه هنوز اعتبار داره و تاریخش نگذشته.

تاثیر تغییرات هیئت مدیره/مدیرعامل

ممکنه تو این وسط، مدیرعامل یا اعضای هیئت مدیره شرکت عوض بشن. این تغییرات روی مسئولیت وصول چک های قبلی که در وجه شرکت بوده، تأثیری نداره. یعنی اگه چک در زمان مدیریت قبلی صادر شده و الان برگشت خورده، همچنان شرکت و مدیرانی که در زمان صدور امضا کردن، مسئولن.

توقیف اموال شرکت و مدیران

در روش های حقوقی و اجرایی (ثبتی و اجراییه دادگاه)، اگه صادرکننده (شرکت یا مدیر امضاکننده) بدهی رو پرداخت نکنه، امکان توقیف اموالشون وجود داره. این شامل اموال منقول و غیرمنقول شرکت، حساب های بانکی و حتی در صورت لزوم، اموال شخصی مدیران مسئوله.

سیستماتیک کردن پیگیری چک ها

برای شرکت ها که حجم بالایی از چک ها رو دریافت و پرداخت می کنن، خیلی مهمه که یه سیستم منظم برای ثبت، پیگیری و یادآوری سررسید چک ها داشته باشن. این کار از بروز خیلی از مشکلات جلوگیری می کنه و اجازه نمیده مهلت های قانونی از دست بره.

اقدامات پیشگیرانه (استعلام صیادی، بررسی اعتبار)

بهترین درمان، پیشگیریه! قبل از اینکه چک رو قبول کنید، حتماً این کارها رو انجام بدید:

• استعلام صیادی: حتماً از طریق سامانه های مربوطه، اعتبار چک و سابقه صادرکننده رو از سامانه صیاد استعلام بگیرید.
• بررسی اعتبار صادرکننده: اگه ممکنه، قبل از انجام معامله، وضعیت مالی و اعتبار شرکت یا شخصی که قراره چک بده رو بررسی کنید.
• درج شرایط روشن در قراردادها: توی قراردادها، شرایط مربوط به پرداخت با چک رو به وضوح قید کنید. مثلاً مشخص کنید که چک بابت تضمین نیست یا مشروط نیست.

همیشه قبل از هرگونه اقدام در مورد چک های شرکتی، با یک وکیل متخصص مشورت کنید. پیچیدگی های حقوقی این حوزه نیازمند دانش و تجربه خاص است.

سوالات متداول در مورد وصول چک شرکتی

آیا شرکت می تواند همزمان از چند روش برای وصول یک چک اقدام کند؟

خیر، معمولاً نمی توانید همزمان از چند روش برای وصول یک چک اقدام کنید. به عنوان مثال، اگر برای مطالبه وجه چک از طریق دادگاه حقوقی اقدام کرده اید، نمی توانید همزمان برای همان مبلغ از طریق اجرای ثبت یا اجراییه مستقیم دادگاه نیز اقدام کنید. دلیل این امر این است که شما یک بار می توانید مطالبات خود را وصول کنید و دریافت مجدد آن از طرق دیگر امکان پذیر نیست. البته، طرح شکایت کیفری علیه مدیر امضاکننده (در صورت احراز شرایط کیفری) می تواند همزمان با طرح دعوای حقوقی یا اجراییه ثبتی انجام شود، چرا که هدف از شکایت کیفری، مجازات صادرکننده است، نه فقط وصول وجه.

مسئولیت مدیران شرکت در صورت عدم وصول چک در وجه شرکت چیست؟

مسئولیت مدیرانی که چک را از حساب شرکت امضا کرده اند، با خود شرکت به صورت تضامنی است. یعنی در صورت برگشت خوردن چک، دارنده می تواند تمام مبلغ چک را از شرکت یا از هر کدام از مدیران امضاکننده یا هر دوی آنها مطالبه کند. این مسئولیت تضامنی شامل اصل وجه چک، خسارت تأخیر تأدیه و هزینه های دادرسی می شود. البته، مسئولیت کیفری چک بلامحل (در صورت احراز شرایط) فقط متوجه مدیران امضاکننده چک به عنوان اشخاص حقیقی است، نه خود شرکت به عنوان شخصیت حقوقی.

مدارک شرکت برای طرح دعوای چک کدامند؟

علاوه بر اصل چک و گواهی عدم پرداخت، مدارک زیر برای طرح دعوای وصول چک در وجه شرکت ضروری است:

• اصل اساسنامه شرکت
• آخرین روزنامه رسمی شرکت (برای احراز سمت مدیرعامل یا اعضای هیئت مدیره و حدود اختیارات آنها)
• شناسنامه و کارت ملی نماینده قانونی شرکت (مدیرعامل یا وکیل)
• کد اقتصادی و شناسه ملی شرکت
• در صورت نیاز، وکالت نامه رسمی وکیل دادگستری
• سایر مستندات مربوط به معامله (مانند قرارداد، فاکتور، رسید) که مبنای صدور چک بوده اند.

آیا چک در وجه حامل برای شرکت نیز با قانون جدید صیاد قابل وصول است؟

با قانون جدید صدور چک (چک های صیادی)، دیگر چکی به عنوان در وجه حامل صادر نمی شود و قابلیت دریافت وجه توسط هر کسی را ندارد. تمامی چک های صیادی باید به نام شخص مشخص (اعم از حقیقی یا حقوقی) صادر و در سامانه صیاد ثبت شوند. بنابراین، اگر چکی در وجه شرکت شما صادر شده، باید حتماً نام شرکت به صورت دقیق در چک و سامانه صیاد ثبت شده باشد تا قابل وصول باشد. چک های در وجه حامل قدیمی (غیرصیادی) همچنان با قوانین گذشته قابل وصول هستند، اما دیگر صدور آنها مجاز نیست.

نحوه محاسبه خسارت تأخیر تأدیه چک شرکتی چگونه است؟

خسارت تأخیر تأدیه چک، بر اساس نرخ شاخص تورم سالانه که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می شود، محاسبه می گردد. مبدأ محاسبه این خسارت، تاریخ سررسید چک است، نه تاریخ برگشت خوردن آن. یعنی از روزی که چک باید پرداخت می شده تا روزی که واقعاً وجه آن وصول می شود، خسارت تأخیر تأدیه به اصل مبلغ چک اضافه خواهد شد. این خسارت به نفع دارنده چک در دعاوی حقوقی قابل مطالبه است.

هزینه های تقریبی وصول چک در وجه شرکت چقدر است؟

هزینه های وصول چک در وجه شرکت بسته به روش انتخابی متفاوت است. این هزینه ها شامل موارد زیر می شود:

• هزینه برگشت زدن چک در بانک: مبلغی جزئی.
• هزینه دادرسی در روش حقوقی: بر اساس درصدی از مبلغ چک که معمولاً در ابتدا باید پرداخت شود.
• حق الوکاله وکیل: بر اساس توافق با وکیل و تعرفه های قانونی، که می تواند مبلغ قابل توجهی باشد.
• هزینه اجراییه در روش ثبتی یا اجراییه دادگاه: معمولاً درصدی از مبلغ چک (مثلاً نیم تا یک و نیم درصد در اجرای ثبت).
• هزینه های جانبی: مثل کپی مدارک، تمبر، کارشناسی (در صورت لزوم) و… .

بسیاری از این هزینه ها در صورت پیروزی در دعوا، از طرف مقابل قابل مطالبه هستند.

آیا شرکت می تواند چک اشخاص ثالث را که به عنوان تضمین صادر شده اند، وصول کند؟

بله، شرکت می تواند چک اشخاص ثالث را که به عنوان تضمین صادر شده اند (البته با رعایت شرایط قانونی)، وصول کند. اما در مورد چک های تضمین، باید خیلی دقت کرد. اگر در متن چک یا در قرارداد اصلی، به صراحت قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی صادر شده است، یا حتی اگر بدون قید در متن چک این موضوع در دادگاه اثبات شود، آن چک فاقد وصف کیفری است و فقط از طریق حقوقی یا اجرایی قابل پیگیری است. برای وصول چنین چک هایی، اثبات عدم انجام تعهد یا تخلف از شرط تضمین ضروری است و این نیاز به رسیدگی قضایی دارد. بنابراین، روش هایی مثل شکایت کیفری و اجرای ثبت مستقیم که نیاز به اثبات شرط ندارند، برای این نوع چک ها معمولاً قابل استفاده نیستند.

نتیجه گیری

وصول چک در وجه شرکت، داستانی نیست که بشود سرسری از آن گذشت. این کار ریزه کاری های حقوقی و اجرایی زیادی داره که اگه بهشون بی توجهی کنید، ممکنه هم زمانتون هدر بره و هم به حقتون نرسید. از ثبت دقیق تو سامانه صیاد گرفته تا انتخاب روش قانونی مناسب (حقوقی، کیفری، اجرایی ثبت یا اجراییه دادگاه)، هر مرحله نیاز به دقت و آگاهی داره. مسئولیت تضامنی مدیران و پیچیدگی های مرتبط با شخصیت حقوقی شرکت، همگی نشون دهنده اهمیت این موضوعه.

بهترین راه اینه که قبل از هر اقدامی، شرایط خاص چک و شرکت خودتون رو با یه وکیل متخصص در امور چک و اسناد تجاری در میون بذارید. اونها می تونن با دانش و تجربه ای که دارن، پرونده شما رو ارزیابی کنن، بهترین استراتژی رو بهتون پیشنهاد بدن و تا لحظه آخر، کنارتون باشن تا به مطالبات قانونی شرکتتون برسید. پس وقت رو تلف نکنید و برای حفظ حقوق مالی شرکتتون، همین حالا قدم اول رو بردارید.