ماده قانونی مشمول مرور زمان

مرور زمان تو قانون به معنی اینه که اگه از یه تاریخی به بعد، شاکی پرونده ای رو دنبال نکنه یا متهم تحت تعقیب قرار نگیره و حکمش اجرا نشه، دیگه بعد از یه مدت مشخصی، حق پیگیری یا اجرای اون مجازات از بین می ره. این موضوع بیشتر تو جرایم تعزیری کاربرد داره و دونستن جزئیاتش می تونه حسابی به دردتون بخوره، چه شاکی باشید و چه خدای نکرده متهم! در ادامه با هم مروری جامع بر مواد قانونی مرور زمان در نظام حقوقی ایران خواهیم داشت تا قلق این قانون رو کامل دستتون بیاد.

حتماً تا حالا اسم مرور زمان رو شنیدین؛ شاید تو فیلم ها یا از زبون اطرافیان. ولی خب، دقیقاً یعنی چی و به چه دردی می خوره؟ اصلاً چرا باید یه جرم یا یه حکم بعد از یه مدت مشخصی، دیگه قابل پیگیری نباشه؟ اینا سوالاتی هستن که خیلی ها باهاش درگیرن و دونستن جوابشون تو این دنیای پر از پیچ و خم قانون، مثل یه چراغ راه می مونه. اینجا قراره بدون زبون بازی های حقوقی پیچیده، صاف و پوست کنده بهتون بگیم ماده قانونی مشمول مرور زمان چی میگه، چه جوری کار می کنه و تو چه مواردی اصلا کاری از دستش برنمیاد. پس اگه دوست دارین یه دید کلی و در عین حال کاربردی از مرور زمان کیفری تو قانون مجازات اسلامی پیدا کنین، با ما همراه باشین.

کلیات مرور زمان در نظام حقوقی ایران

بیایید از پایه شروع کنیم تا بفهمیم اصلاً مرور زمان از کجا اومده و هدفش چیه. گاهی اوقات پیش میاد که یه جرمی اتفاق میفته، اما به هر دلیلی، شاکی پرونده رو پیگیری نمی کنه یا مراجع قضایی نمی تونن متهم رو پیدا کنن. یا حتی ممکنه حکم صادر شده باشه، ولی به هر دلیلی، برای سال ها اجرا نشه. اینجا دقیقاً جاییه که پای مرور زمان به میون میاد.

مرور زمان چیست؟ تعریف حقوقی و کاربردی

وقتی می گیم مرور زمان، منظورمون یه مدت زمان خاصیه که قانون تعیین کرده. اگه تو این مدت، اقدامات لازم برای پیگیری جرم، تعقیب مجرم یا اجرای حکمش انجام نشه، دیگه بعد از اون، دادگاه نمی تونه پرونده رو ادامه بده یا حکم رو اجرا کنه. یعنی عملاً، پرونده به قول معروف باطل میشه و طرفین دیگه نمی تونن از طریق قانونی کاری بکنن.

هدف از این قانون چیه؟ خیلی ها فکر می کنن مرور زمان فقط به نفع مجرماست، ولی اینطور نیست. مرور زمان دلایل مهمی داره:

• حفظ نظم و ثبات: پرونده ها نباید برای همیشه باز بمونن و مردم هم تا ابد نگران یه اتفاق قدیمی باشن.
• جلوگیری از اطاله دادرسی: اگه پرونده ها تاریخ انقضا نداشته باشن، ممکنه سال ها طول بکشه و سیستم قضایی رو حسابی شلوغ کنه.
• فرض فراموشی جامعه: بعد از یه مدت طولانی، اثرات اجتماعی جرم کمرنگ میشه و جامعه هم اونو فراموش می کنه. ادامه پیگیری یه پرونده خیلی قدیمی شاید دیگه اون تأثیر بازدارندگی رو نداشته باشه.
• دشواری اثبات بعد از سال ها: جمع آوری مدارک و شهادت شهود بعد از مثلاً ده یا پانزده سال، واقعاً سخته و ممکنه به اشتباه منجر بشه.

نکته خیلی مهم اینه که مرور زمان تو حقوق کیفری (همین جرایم و مجازات ها) با مرور زمان تو حقوق مدنی (مثل پرونده های مالی یا ملکی) فرق داره. این مقاله فقط روی مرور زمان کیفری تمرکز می کنه.

مبدأ و نحوه محاسبه مرور زمان کیفری

شاید با خودتون بگین خب، این مدت زمان مرور زمان رو از کی باید بشمرین؟ این همون بحث مبدأ مرور زمانه که خیلی مهمه. مثل شروع یه مسابقه دوی ماراتن می مونه؛ هر کسی باید از خط شروع درست خودش حرکت کنه. مرور زمان هم از یه تاریخی شروع میشه و تا یه تاریخی ادامه پیدا می کنه. قانون برای هر نوع مرور زمان، یه مبدأ خاص گذاشته که با هم بررسیشون می کنیم:

1. مبدأ مرور زمان تعقیب (ماده ۱۰۵ قانون مجازات اسلامی): اینجا ملاک، تاریخ وقوع جرمه. یعنی از همون روزی که جرم اتفاق افتاده، ساعت شروع به کار می کنه.
2. مبدأ مرور زمان شکایت (ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی): برای شاکی، مهم نیست جرم کی اتفاق افتاده، بلکه از تاریخ اطلاعش از وقوع جرمه. یعنی از روزی که شما فهمیدین یه جرمی علیه شما رخ داده، می تونین شکایت کنین و مدت زمان شکایت هم از همون روز حساب میشه.
3. مبدأ مرور زمان اجرای حکم (ماده ۱۰۷ قانون مجازات اسلامی): اینجا هم داستان فرق می کنه. وقتی یه حکم قطعی صادر میشه، از تاریخ قطعیت همون حکم، زمان مرور زمان اجرای حکم شروع میشه.

حالا چطوری این مدت زمان رو حساب می کنیم؟ طبق قانون آیین دادرسی مدنی، روزها، ماه ها و سال ها دقیقاً شمردنی هستن. مثلاً اگه قانونی بگه مهلت ۶ ماهه، باید ۶ ماه کامل رو حساب کنیم. در محاسبات قضایی، اگر تاریخی ۱/۱/۱۴۰۰ باشه، مبدأ محاسبه از فردای اون روز یعنی ۲/۱/۱۴۰۰ شروع میشه. یعنی روز وقوع یا اطلاع، جزو زمان محاسبه نمی آد. این نکته خیلی دقیق و حساسه.

انواع مرور زمان در قانون مجازات اسلامی

حالا که فهمیدیم مرور زمان چیه و از کی شروع میشه، وقتشه که بریم سر وقت انواع اصلیش. مرور زمان مثل یه سکه سه رو داره: یکی برای شکایت، یکی برای تعقیب و یکی هم برای اجرای حکم. هر کدوم قواعد و مهلت های خاص خودشون رو دارن که با هم بهشون نگاه می کنیم.

۱. مرور زمان شکایت: ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی

فرض کنین یه اتفاقی افتاده و شما متضرر شدین. قانون میگه شما تا یه مدت خاصی فرصت دارین شکایت کنین، وگرنه حق شکایتتون از بین میره. این همون مرور زمان شکایته.

چه زمانی حق شکایت ساقط می شود؟

ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی خیلی واضح این موضوع رو روشن کرده:

در جرائم تعزیری قابل گذشت هرگاه متضرر از جرم در مدت یک سال از تاریخ اطلاع از وقوع جرم، شکایت نکند، حق شکایت کیفری او ساقط می شود مگر اینکه تحت سلطه متهم بوده یا به دلیلی خارج از اختیار، قادر به شکایت نباشد که در این صورت مهلت مزبور از تاریخ رفع مانع محاسبه می شود. هرگاه متضرر از جرم قبل از انقضای مدت مذکور فوت کند و دلیلی بر صرفنظر وی از طرح شکایت نباشد هر یک از ورثه وی در مهلت شش ماه از تاریخ وفات حق شکایت دارد.

بذارید ساده تر بگیم:

• مهلت یک ساله: اگه جرمی قابل گذشت باشه (یعنی از اون دسته جرایمی که رضایت شاکی توش مهمه)، شما به عنوان شاکی از وقتی که فهمیدین جرم اتفاق افتاده، دقیقاً یک سال فرصت دارین برین و شکایتتون رو ثبت کنین. اگه این کارو نکردین، متاسفانه دیگه نمی تونین شکایت کنین.
• ورثه هم ۶ ماه فرصت دارن: حالا اگه خدای نکرده شاکی قبل از تموم شدن این یک سال فوت کنه، وراث اون شخص (مثل بچه ها یا همسرش) از روزی که شاکی فوت کرده، ۶ ماه فرصت دارن تا خودشون برن و شکایت رو پیگیری کنن.
• استثنائات مهم: دو تا استثنا برای این مهلت هست:
  1. تحت سلطه متهم: اگه شاکی تحت تسلط متهم بوده و برای همین نتونسته شکایت کنه (مثلاً طرف گروگان گرفته شده یا تهدید شده)، مرور زمان از روزی شروع میشه که این سلطه از بین رفته.
  2. موانع خارج از اختیار: اگه دلیل دیگه ای خارج از اختیار شاکی بوده که نتونسته شکایت کنه، مثل بیماری سخت یا حبس غیرقانونی، باز هم مرور زمان از روزی حساب میشه که اون مانع برطرف شده.
• تاریخ اطلاع مهمه نه تاریخ وقوع جرم: این نکته رو همیشه یادتون باشه که تو مرور زمان شکایت، تاریخ اطلاع شما از جرم، مبدأ محاسبست، نه روزی که جرم اتفاق افتاده.

این جدول بهتون نشون میده که مرور زمان شکایت تو جرایم قابل گذشت، چطوری حساب میشه:

موضوع	مدت زمان	مبدأ محاسبه
مهلت شکایت شاکی اصلی	۱ سال	تاریخ اطلاع از وقوع جرم
مهلت شکایت ورثه شاکی (در صورت فوت شاکی قبل از پایان مهلت)	۶ ماه	تاریخ وفات شاکی
در صورت تحت سلطه متهم بودن یا مانع خارج از اختیار	۱ سال	تاریخ رفع سلطه یا مانع

۲. مرور زمان تعقیب: ماده ۱۰۵ قانون مجازات اسلامی

مرور زمان تعقیب یعنی یه مدت زمانی که اگه از وقوع جرم بگذره و مراجع قضایی (مثل دادسرا) نتونن یا نخوان مجرم رو تعقیب کنن، دیگه حق تعقیب و پیگیری کیفری ازشون گرفته میشه. این نوع مرور زمان فقط برای جرایم تعزیری هست.

موارد و مواعد توقف تعقیب جرائم تعزیری

ماده ۱۰۵ قانون مجازات اسلامی این مدت ها رو دقیقاً مشخص کرده:

مرور زمان، در صورتی تعقیب جرائم موجب تعزیر را موقوف می کند که از تاریخ وقوع جرم تا انقضای مواعد زیر تعقیب نشده یا از تاریخ آخرین اقدام تعقیبی یا تحقیقی تا انقضای این مواعد به صدور حکم قطعی منتهی نگردیده باشد:

• الف- جرائم تعزیری درجه یک تا سه با انقضای پانزده سال
• ب- جرائم تعزیری درجه چهار با انقضای ده سال
• پ- جرائم تعزیری درجه پنج با انقضای هفت سال
• ت- جرائم تعزیری درجه شش با انقضای پنج سال
• ث- جرائم تعزیری درجه هفت و هشت با انقضای سه سال

این بندها یعنی چی؟

• درجه بندی جرائم تعزیری: جرایم تو قانون به هشت درجه تقسیم میشن، که درجه ۱ سنگین ترین و درجه ۸ سبک ترین جرمه. هرچی جرم سنگین تر باشه، مدت مرور زمان تعقیبش هم بیشتره.
• مبدأ مرور زمان تعقیب: همونطور که قبل تر گفتیم، مبدأ اینجا تاریخ وقوع جرمه.
• اقدام تعقیبی یا تحقیقی یعنی چی؟ (تبصره ۱ ماده ۱۰۵): این یه نکته کلیدیه. اگه تو این مدت زمان، مقامات قضایی یه کاری برای پیگیری پرونده انجام بدن (مثلاً احضاریه بفرستن، متهم رو جلب کنن، از شهود بازجویی کنن یا برن برای معاینه محلی)، مرور زمان قطع میشه و دوباره از صفر شروع به شمارش می کنه. انگار که ساعت رو دوباره کوک کردن!

  تبصره ۱- اقدام تعقیبی یا تحقیقی، اقدامی است که مقامات قضایی در اجرای یک وظیفه قانونی از قبیل احضار، جلب، بازجویی، استماع اظهارات شهود و مطلعان، تحقیقات یا معاینه محلی و نیابت قضایی انجام میدهند.

• قرار اناطه (تبصره ۲ ماده ۱۰۵): گاهی اوقات برای اینکه به یه پرونده کیفری رسیدگی بشه، اول باید تو یه دادگاه دیگه (مثلاً دادگاه حقوقی) یه موضوعی مشخص بشه. مثلاً برای رسیدگی به جرم کلاهبرداری، شاید اول باید مشخص بشه که آیا واقعاً یه سند جعلیه یا نه. به این کار میگن قرار اناطه. تو این حالت، مرور زمان تعقیب از روزی شروع میشه که رأی اون پرونده اولی (مثلاً جعلی بودن سند) قطعی شده.

  تبصره ۲- در مورد صدور قرار اناطه، مرور زمان تعقیب از تاریخ قطعیت رای مرجعی که رسیدگی کیفری منوط به صدور آن است، شروع می شود.

برای اینکه دقیق تر متوجه بشین، این جدول رو ببینین:

درجه جرم تعزیری	مدت زمان مرور زمان تعقیب	مبدأ محاسبه
درجه ۱ تا ۳	۱۵ سال	تاریخ وقوع جرم
درجه ۴	۱۰ سال	تاریخ وقوع جرم
درجه ۵	۷ سال	تاریخ وقوع جرم
درجه ۶	۵ سال	تاریخ وقوع جرم
درجه ۷ و ۸	۳ سال	تاریخ وقوع جرم

۳. مرور زمان اجرای حکم: ماده ۱۰۷ قانون مجازات اسلامی

فرض کنین دیگه همه مراحل پرونده تموم شده و حکم قطعی هم صادر شده. حالا نوبت اجرای حکم میرسه. اما اگه این حکم هم برای یه مدت مشخصی اجرا نشه، قانون میگه دیگه نباید اجرا بشه! این همون مرور زمان اجرای حکمه.

مواعد توقف اجرای احکام قطعی تعزیری

ماده ۱۰۷ قانون مجازات اسلامی مدت های مرور زمان اجرای حکم رو اینطور گفته:

مرور زمان، اجرای احکام قطعی تعزیری را موقوف می کند و مدت آن از تاریخ قطعیت حکم به قرار زیر است:

• الف- جرائم تعزیری درجه یک تا سه با انقضای بیست سال
• ب- جرائم تعزیری درجه چهار با انقضای پانزده سال
• پ- جرائم تعزیری درجه پنج با انقضای ده سال
• ت- جرائم تعزیری درجه شش با انقضای هفت سال
• ث- جرائم تعزیری درجه هفت و هشت با انقضای پنج سال

باز هم مثل قبل، هرچی درجه جرم سنگین تر باشه، مدت زمان مرور زمانش برای اجرای حکم هم بیشتره. مبدأ این مرور زمان، تاریخ قطعیت حکم هست. یعنی از روزی که دیگه هیچ راهی برای اعتراض به حکم وجود نداره و حکم نهایی شده، این زمان شروع میشه.

• اگه اجرای حکم به تأخیر بیفته (تبصره ۱ ماده ۱۰۷): گاهی اوقات اجرای کل یا قسمتی از مجازات رو موکول می کنن به بعد از یه مدت خاص یا رفع یه مانع مشخص. مثلاً میگن اگه طرف تا دو سال دیگه مرتکب جرمی نشه، باقی مجازاتش اجرا نمیشه. تو این حالت، مرور زمان اجرای حکم از روزی شروع میشه که اون مدت تموم شده یا مانع برطرف شده.

  تبصره ۱- اگر اجرای تمام یا بقیه مجازات موکول به گذشتن مدت یا رفع مانعی باشد، مرور زمان از تاریخ انقضای آن مدت یا رفع مانع محاسبه می شود.

• احکام دادگاه های خارجی (تبصره ۲ ماده ۱۰۷): اگه یه حکم کیفری تو خارج از کشور علیه یه ایرانی صادر شده باشه، مرور زمان اجرای اون حکم هم طبق همین ماده، با رعایت قوانین و موافقت نامه های بین المللی محاسبه میشه.

  تبصره ۲- مرور زمان اجرای احکام دادگاه های خارج از کشور درباره اتباع ایرانی در حدود مقررات و موافقتنامه های قانونی، مشمول مقررات این ماده است.

جدول مرور زمان اجرای حکم هم به این صورته:

درجه جرم تعزیری	مدت زمان مرور زمان اجرای حکم	مبدأ محاسبه
درجه ۱ تا ۳	۲۰ سال	تاریخ قطعیت حکم
درجه ۴	۱۵ سال	تاریخ قطعیت حکم
درجه ۵	۱۰ سال	تاریخ قطعیت حکم
درجه ۶	۷ سال	تاریخ قطعیت حکم
درجه ۷ و ۸	۵ سال	تاریخ قطعیت حکم

استثنائات و جزئیات تکمیلی مرور زمان

تا اینجا هرچی گفتیم، درباره جرایم مشمول مرور زمان بود، اما همونطور که هر قانونی استثنائاتی داره، مرور زمان هم شامل همه جرایم نمیشه. بعضی از جرایم اونقدر مهم و جدی هستن که قانون گذار اجازه نمیده زمان، حق پیگیری یا اجرای اون ها رو از بین ببره. بیایید ببینیم این جرایم خاص کدوما هستن.

جرائمی که مشمول مرور زمان نمی شوند: ماده ۱۰۹ قانون مجازات اسلامی

ماده ۱۰۹ قانون مجازات اسلامی لیست این جرایم رو دقیقاً آورده:

جرائم ذیل مشمول مرور زمان تعقیب، صدور حکم و اجرای مجازات نمی شوند:

• الف- جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور
• ب- جرائم اقتصادی شامل کلاهبرداری و جرائم موضوع تبصره ماده(۳۶) این قانون با رعایت مبلغ مقرر در آن ماده
• پ- جرائم موضوع قانون مبارزه با مواد مخدر

پس به طور خلاصه، این جرایم هرگز مشمول مرور زمان نمیشن:

• جرائم علیه امنیت ملی: هر جرمی که به امنیت کشورمون ربط پیدا کنه، چه داخلی و چه خارجی، مشمول مرور زمان نمیشه. مثلاً جاسوسی یا اقدام علیه نظام. خب، مشخصه که اینا خیلی مهمن و نمیشه اجازه داد به خاطر گذشت زمان، پرونده شون بسته بشه.
• جرائم اقتصادی سنگین: اگه پای کلاهبرداری یا جرایم اقتصادی بزرگ (که سقف مبلغشون تو تبصره ماده ۳۶ قانون مجازات اسلامی مشخص شده و معمولاً بالای ۱۰۰ میلیون تومان هست) در میون باشه، مرور زمان دیگه معنا نداره. فلسفه اش اینه که این جرایم علاوه بر ضرر فردی، ضررهای زیادی به اقتصاد و اعتماد عمومی جامعه می زنن.
• جرائم مواد مخدر: تمام جرایم مربوط به مواد مخدر، بدون استثنا مشمول مرور زمان نمیشن. این هم به خاطر مبارزه جدی کشور با این پدیده شوم و تأثیرات مخربش بر جامعه است.

یه نکته خیلی مهم دیگه: حدود، قصاص و دیات هم هرگز مشمول مرور زمان نمیشن. حدود مثل دزدی که مجازات قطع دست داره یا زنا، قصاص برای قتل عمد یا جرح عمد، و دیه برای صدمات بدنی که منجر به نقص عضو یا فوت میشن. این ها مجازات هایی هستن که از نظر شرعی یا قانونی اونقدر اهمیت دارن که گذشت زمان نمی تونه حقشون رو از بین ببره.

قطع و تعلیق مرور زمان: مواد ۱۰۸، ۱۱۰، ۱۱۱ و ۱۱۲

خب، دیدیم که مرور زمان مثل یه ساعت شنیه که داره کار می کنه. حالا گاهی این ساعت شنی رو میشه متوقف کرد یا حتی از نو شروع کرد! این همون بحث قطع و تعلیق مرور زمانه. بیایید ببینیم قانون چی میگه:

ماده ۱۰۸: قطع و شروع مجدد مرور زمان اجرای مجازات

هرگاه اجرای مجازات شروع ولی به هر علت قطع شود، تاریخ شروع مرور زمان، تاریخ قطع اجرای مجازات است و در مواردی که بیش از یک نوبت قطع شود شروع مرور زمان از تاریخ آخرین انقطاع است مگر اینکه اجرای مجازات بر اثر رفتار عمدی محکوم قطع شده باشد که در این صورت مرور زمان اعمال نمی شود.

فرض کنین یه نفر محکوم به حبس شده و میره زندان، اما بعد از یه مدت، به هر دلیلی (غیر از فرار یا اقدام عمدی خودش) اجرای حکمش متوقف میشه. اینجا، مرور زمان اجرای حکم از روزی که اجرای حکم قطع شده، دوباره از اول شروع به شمردن می کنه. یعنی اگه مثلاً ۵ سال از محکومیتش رو گذرونده و بعد به دلایلی اجرای حکم متوقف شده، دیگه اون زمان قبلی حساب نمیشه و ساعت از اون روز توقف، دوباره شروع میشه. البته اگه خودش عمداً باعث قطع اجرای حکم بشه (مثلاً فرار کنه)، مرور زمان اصلاً براش اعمال نمیشه.

ماده ۱۱۰: تاثیر محکومیت های متعدد بر قطع مرور زمان

هرگاه در مورد یک شخص به موجب حکم یا احکامی محکومیت های قطعی متعدد صادر شود، شروع به اجرای هر یک از محکومیت ها، نسبت به دیگر محکومیت ها، قاطع مرور زمان است.

حالا فرض کنین یه نفر به خاطر چند تا جرم مختلف، چند تا حکم قطعی گرفته. اگه اجرای یکی از اون حکم ها شروع بشه، این خودش باعث میشه که مرور زمان برای بقیه حکم ها هم قطع بشه و انگار اون ها هم از نو شروع بشن. این یعنی قانون نمیخواد به مجرمای حرفه ای یا کسایی که چندین جرم مرتکب شدن، فرصت سوءاستفاده بده.

ماده ۱۱۱: تعلیق اجرای مجازات یا اعطای آزادی مشروط

در موارد تعلیق اجرای مجازات یا اعطای آزادی مشروط در صورت لغو قرار تعلیق یا حکم آزادی مشروط، مبدا مرور زمان، تاریخ لغو قرار یا حکم است.

گاهی اوقات دادگاه اجرای مجازات رو برای یه مدت مشخص تعلیق می کنه یا به یه زندانی آزادی مشروط میده. اگه تو این مدت، اون فرد شرایط رو نقض کنه و تعلیق یا آزادی مشروطش لغو بشه، مرور زمان اجرای مجازاتش از روزی که این لغو اتفاق افتاده، شروع میشه.

ماده ۱۱۲: مطلق بودن قطع مرور زمان نسبت به شرکا و معاونان

قطع مرور زمان، مطلق است و نسبت به کلیه شرکا و معاونان اعم از آنکه تعقیب شده یا نشده باشند، اعمال می شود هر چند تعقیب فقط درباره یکی از آنها شروع شده باشد. همچنین شروع به اجرای حکم در مورد برخی از شرکا یا معاونان جرم قاطع مرور زمان نسبت به دیگر محکومان است.

این ماده میگه اگه یه جرم چند تا شریک یا معاون داشته باشه و مرور زمان برای یکی از اون ها قطع بشه (مثلاً با یه اقدام تعقیبی)، این قطع مرور زمان برای همه شرکا و معاونان، حتی اون هایی که هنوز تعقیب نشدن، هم اعمال میشه. یعنی اگه ساعت شنی یکی از مجرما از اول شروع بشه، برای بقیه هم همینطوره. همین قاعده برای اجرای حکم هم صادقه؛ اگه اجرای حکم یکی از شرکا شروع بشه، مرور زمان اجرای حکم برای بقیه هم قطع میشه و از نو شروع میشه. قانون نمیخواد همدستان جرم، به خاطر بی خبری یا تأخیر در رسیدگی به پرونده شون، از مرور زمان بهره مند بشن.

تاثیر مرور زمان بر حقوق مدعی خصوصی: ماده ۱۱۳

یه سوال مهم: حالا اگه پرونده کیفری به خاطر مرور زمان بسته شد، تکلیف ضرر و زیانی که به شاکی وارد شده چی میشه؟ آیا دیگه نمی تونه خسارتش رو بگیره؟

ماده ۱۱۳ قانون مجازات اسلامی به این سوال پاسخ داده:

موقوف شدن تعقیب، صدور حکم یا اجرای مجازات، مانع از استیفای حقوق مدنی متضرر از جرم نیست و متضرر از جرم می تواند دعوای خصوصی را در مرجع صالح اقامه نماید.

این یعنی چی؟ یعنی حتی اگه پرونده کیفری به خاطر مرور زمان موقوف بشه و مجرم مجازات نشه، این به این معنی نیست که شاکی دیگه نمی تونه خسارتش رو از اون فرد بگیره. شاکی هنوز هم حق داره برای جبران ضرر و زیانش، یه پرونده جداگانه تو دادگاه حقوقی باز کنه و از طریق حقوقی پیگیر مطالباتش بشه.

فرقش اینه که تو دادگاه کیفری هدف مجازات مجرمه، ولی تو دادگاه حقوقی هدف جبران خسارت وارده به شماست. پس مرور زمان کیفری، جلوی دادخواهی مدنی شما رو نمی گیره و می تونین جداگانه برای گرفتن حق و حقوقتون اقدام کنین.

نتیجه گیری

همونطور که دیدیم، مرور زمان یه مفهوم خیلی مهم و البته پیچیده تو سیستم حقوقی ماست. این قانون با هدف ایجاد نظم و جلوگیری از کشدار شدن پرونده ها طراحی شده، اما در عین حال، جزئیات و استثنائات زیادی داره که ندونستنشون می تونه حسابی کار دست آدم بده. از مرور زمان شکایت و مهلت های دقیقش گرفته تا مرور زمان تعقیب و اجرای حکم با اون درجات مختلف جرائم، و حتی جرائمی که هرگز مشمول این قانون نمیشن، همه شون نکات ریزی دارن که باید حسابی حواستون بهشون باشه.

یادتون باشه که تو مسائل حقوقی، زمان حرف اول رو میزنه. از دست دادن حتی یک روز می تونه باعث بشه که فرصت پیگیری یه پرونده مهم رو برای همیشه از دست بدین. پس بهتره که به محض درگیر شدن تو هر موضوع حقوقی، فوراً به یه متخصص مراجعه کنین. یه وکیل باتجربه میتونه با تسلط کامل بر ماده قانونی مشمول مرور زمان و تمام تبصره ها و جزئیاتش، بهترین راهنمایی رو بهتون ارائه بده و کمک کنه تا حق و حقوقتون ضایع نشه.