خلاصه کتاب بخت اخلاقی ( نویسنده دانا نلکین )

تاحالا به این فکر کردین که چقدر از کارهایی که می کنیم و بابتشون ستایش یا سرزنش می شیم، واقعاً دست خودمونه؟ بخت اخلاقی دقیقاً همینجاست که خودش رو نشون میده؛ وقتی سرنوشت و اتفاقات بیرون از کنترل ما، تو ارزیابی های اخلاقی ما از خودمون یا دیگران، نقش پیدا می کنن. کتاب «بخت اخلاقی» اثر دانا نلکین، یه راهنمای عالی برای فهمیدن همین مفهوم پیچیده ست.

دنیای اخلاق همیشه پر از بحث و گفتگوی پیچیده بوده. از افلاطون و ارسطو بگیرید تا فیلسوف های امروزی، هر کدوم سعی کردن یه چارچوبی برای فهمیدن کارهای درست و غلط، مسئولیت پذیری و انصاف ارائه بدن. اما توی این بین، یه سری سوال ها هستن که ته دل آدم رو می لرزونن: واقعاً ما چقدر آزادیم؟ چقدر از چیزهایی که بابتشون مدال می گیریم یا تنبیه می شیم، حاصل تلاش خود ماست و چقدرش بازی روزگاره؟ آیا ممکنه دو نفر با نیت های کاملاً یکسان، به خاطر اتفاقاتی که دست خودشون نیست، یکی قهرمان بشه و اون یکی بدنام؟ اینجاست که پای مفهوم جذاب و در عین حال چالش برانگیز «بخت اخلاقی» به میون میاد. دانا نلکین، توی کتابش که در اصل از مدخل های دانشنامه فلسفه استنفورد اومده، با زبانی شیوا و نگاهی عمیق، این بحث رو برای ما باز می کنه. قراره با هم سفری به دنیای این مفهوم داشته باشیم و ببینیم نلکین چطور این چالش فلسفی رو برامون روشن می کنه.

ریشه ها و مفاهیم بنیادین بخت اخلاقی

برای اینکه بفهمیم اصلاً بخت اخلاقی از کجا سروکله اش پیدا شد و چی میگه، باید یه سر بزنیم به گذشته و ببینیم بزرگان فلسفه از کجا به این قضیه شک کردن. این بحث به اون سادگی ها که فکر می کنید نیست و کلی عمق داره.

پیدایش مسئله بخت اخلاقی

اولین بار این اسم و رسم رو «برنارد ویلیامز» و «توماس نیگل»، دو تا فیلسوف معروف، توی دهه ۷۰ میلادی مطرح کردن و واقعاً سر و صدای زیادی به پا شد. قبل از اونا، خیلی ها فکر می کردن اخلاق یه چیزیه که باید کاملاً مستقل از شانس و اتفاق باشه. یعنی چی؟ یعنی مثلاً «کانت»، یکی از بزرگترین فیلسوف های تاریخ، شدیداً اعتقاد داشت که ارزش اخلاقی یه کار، فقط و فقط به نیت و اراده خوب ما بستگی داره و اصلاً نباید شانس و اتفاقات بیرونی روش تاثیر بذاره. به قول کانت، مهم نیست نتیجه چی میشه، مهم اینه که تو با چه نیتی یه کاری رو انجام میدی.

حالا بخت اخلاقی دقیقاً میاد این ایده کانتی رو به چالش می کشه و میگه: «نه بابا! همیشه هم اینطور نیست.» بخت اخلاقی یعنی موقعیت هایی که توی اون، عوامل خارج از کنترل ما، روی ارزیابی اخلاقی ما از یه نفر (یا حتی خودمون) تاثیر می ذارن. انگار سرنوشت یه گوشه نشسته و داره تصمیم می گیره که ما بابت چی مسئول باشیم و بابت چی نه! یه مثال ساده می زنم تا متوجه بشید: فرض کنید دو نفر، هر دو با نیت بد و قصد دزدی، میرن یه جایی. نفر اول موفق میشه و کلی پول به جیب میزنه. نفر دوم، درست لحظه ای که میخواد دست به کار بشه، یه اتفاق غیرمنتظره (مثلاً یه زلزله کوچیک یا یه سگ گرسنه که از ناکجاآباد پیدا میشه) مانع کارش میشه. خب، توی نگاه سنتی، نیت هر دو بد بوده، پس باید به یه اندازه مقصر باشن. اما واقعیت اینه که جامعه، نفر اول رو بیشتر سرزنش می کنه چون کارش به نتیجه رسیده! اینجاست که بخت اخلاقی خودشو نشون میده.

اصل کنترل (Principle of Control)

حالا که فهمیدیم بخت اخلاقی چیه، باید بریم سراغ یه مفهوم دیگه که مثل تار و پود به این قضیه وصله: «اصل کنترل». این اصل میگه: «ما فقط مسئول چیزهایی هستیم که تحت کنترل مستقیم خودمونن.» خیلی منطقی به نظر میاد، نه؟ مثلاً اگه لیوان از دستت بیفته و بشکنه، مسئول شکستنش تویی، چون دستت بوده. اما اگه همون لیوان رو رعد و برق بزنه و بشکنه، تو مسئولش نیستی، چون خارج از کنترل تو بوده.

اصل کنترل می گوید ما تنها به آن اندازه مسئول یا شایسته ارزیابی اخلاقی هستیم که آنچه بابتش ارزیابی می شویم، تحت کنترل ما باشد. این اصل ظاهراً بدیهی، با پدیده ای به نام بخت اخلاقی به چالش کشیده می شود؛ جایی که عوامل تصادفی، بر ارزیابی نهایی ما تاثیر می گذارند.

مشکل دقیقاً همین جاست که بخت اخلاقی با این اصل کنترل در تضاد آشکاره. اگه ما فقط مسئول چیزهایی هستیم که کنترلشون می کنیم، پس چطور میشه که اتفاقات تصادفی و غیرقابل کنترل، روی ارزیابی اخلاقی ما تاثیر می ذارن؟ اگه راننده مستی که جونش در رفته و تصادف نکرده، کمتر از راننده مستی که تصادف کرده و باعث مرگ کسی شده، سرزنش میشه (با اینکه نیت هر دو یکی بوده)، پس این دیگه چه جور کنترلیه؟ این تناقض واقعاً ذهن فیلسوف ها رو به خودش مشغول کرده و بحث های زیادی رو به وجود آورده. دانا نلکین هم توی کتابش حسابی به این بحث می پردازه و ابعاد مختلفش رو واکاوی می کنه.

انواع بخت اخلاقی (از نگاه نیگل و نلکین)

توماس نیگل، یکی از اولین فیلسوف هایی که به بحث بخت اخلاقی پرداخت، چهار نوع مختلف از بخت اخلاقی رو معرفی کرد که دانا نلکین هم توی کتابش بهشون اشاره می کنه. با هم این چهار نوع رو مرور کنیم:

۱. بخت نتیجه ای (Resultant Luck)

این نوع بخت، مربوط به نتایج عمل ماست. یعنی اتفاقات تصادفی که بعد از تصمیم و اقدام ما رخ میدن و ما هیچ کنترلی روشون نداریم، اما روی ارزیابی اخلاقی ما تاثیر می ذارن. مثال راننده مست رو یادتونه؟ دو تا راننده رو در نظر بگیرید که هر دو با سرعت بالا و حالت مستی پشت فرمون میشینن. هر دو کار غیراخلاقی انجام دادن. اما یکی توی مسیرش کسی رو زیر نمی گیره و سالم به خونه میرسه، اون یکی متاسفانه به خاطر یه اتفاق غیرقابل پیش بینی، باعث مرگ یه عابر میشه. خب، جامعه به اون راننده ای که تصادف کرده، نگاه خیلی بدتری داره و مجازاتش هم به مراتب سنگین تره. این یعنی بخت نتیجه ای، داره روی ارزیابی اخلاقی ما تاثیر میذاره، با اینکه نیت اولیه هر دو نفر یکسان بوده.

۲. بخت محیطی (Circumstantial Luck)

این بخت مربوط به شرایط و موقعیت هایی میشه که فرد در اون قرار می گیره. یعنی محیطی که ما توش بزرگ میشیم، زندگی می کنیم و تصمیم می گیریم، می تونه روی اخلاقیات ما تاثیر بذاره. مثلاً یه شهروند عادی که توی یه رژیم دیکتاتوری زندگی می کنه و مجبوره برای زنده موندن کارهایی انجام بده که شاید توی یه جامعه دموکراتیک هرگز انجام نده. آیا میشه این آدم رو به همون اندازه کسی سرزنش کرد که توی یه جامعه آزاد و با فرصت های برابر، دست به کار اشتباهی زده؟ شرایط محیطی، فرصت ها و چالش های ما رو شکل میده و این خودش یه نوع بخته که روی کارهای اخلاقی ما اثرگذاره.

۳. بخت خصیصه ای/کانستیتوتیو (Constitutive Luck)

این نوع بخت، به خود وجود و شخصیت ما برمی گرده. یعنی اون ویژگی های شخصیتی، استعدادها، انگیزه ها و حتی ساختار ژنتیکی ما که تا حد زیادی خارج از کنترل ما هستن. بعضی ها با یه روحیه مهربان و دلسوز به دنیا میان، بعضی ها هم نه. بعضی ها ذهن باز و قدرت استدلال بالایی دارن، بعضی ها نه. این ویژگی ها، ناخواسته روی تصمیمات اخلاقی و رفتارهای ما تاثیر میذارن. مثلاً کسی که طبیعتاً ترسوئه، شاید نتونه توی یه موقعیت خطرناک، شجاعت اخلاقی از خودش نشون بده، در حالی که یه آدم شجاع، بدون فکر کردن این کار رو می کنه. آیا میشه هر دو رو به یه اندازه مقصر دونست؟ این بخت خصیصه ایه که داره تعیین می کنه ما از چه مواد اولیه ای ساخته شدیم.

۴. بخت علّی (Causal Luck)

این نوع بخت کمی عمیق تر و پیچیده تره و به بحث علیت و اراده آزاد وصل میشه. بخت علّی میگه همه انتخاب ها و تصمیمات ما، حتی اون هایی که فکر می کنیم آزادانه انجام دادیم، ممکنه تحت تاثیر یه سری عوامل علّی باشن که خارج از کنترل ما هستن. یعنی انگار یه سری زنجیره علت و معلول، از بدو تولد یا حتی قبل تر، دارن ما رو به سمتی می برن که فکر می کنیم خودمون انتخاب کردیم. این بحث به جبر و اختیار هم گره می خوره و سوال می کنه که اگه اراده ما واقعاً آزاد نیست، پس مسئولیت اخلاقی ما برای کارهایمان چقدره؟ نلکین توی کتابش به این ابعاد پیچیده هم اشاره می کنه و به خواننده کمک می کنه تا عمیق تر به این مسائل فکر کنه.

بخت اخلاقی در گستره وسیع تر فلسفه

بحث بخت اخلاقی فقط توی حوزه اخلاق محض نمیمونه؛ مثل ریشه های یه درخت، به شاخه های دیگه فلسفه و حتی زندگی روزمره هم نفوذ می کنه. مخصوصاً توی حقوق و سیاست، می تونیم رد پاش رو به وضوح ببینیم.

رابطه بخت اخلاقی با فلسفه حقوق و فلسفه سیاسی

تصور کنید که توی دادگاه، قراره برای یه نفر مجازات تعیین کنن. اگه بخت اخلاقی رو نادیده بگیریم، ممکنه دچار بی عدالتی بشیم. چطور؟ بذارید یه مثال بزنم: دو نفر قصد دارن به یه بانک دستبرد بزنن. هر دو نقشه کشیدن، تجهیزات آماده کردن و قدم اول رو برداشتن. نفر اول توی مسیرش به بانک، به خاطر یه نقص فنی توی ماشینش گیر پلیس میفته و دستگیر میشه. نفر دوم موفق میشه وارد بانک بشه و کلی پول بدزده. توی قانون، مجازات این دو نفر کاملاً فرق می کنه! نفر اول، بابت «جرم ناتمام» مجازات میشه و نفر دوم بابت «جرم کامل» که خب مجازاتش خیلی سنگین تره. آیا نیت اولیه هر دو یکی نبود؟ خب چرا باید سرنوشت و شانس، روی نوع و شدت مجازاتشون تاثیر بذاره؟

فلسفه حقوق باید به این سوال پاسخ بده که آیا فقط به نیت توجه کنیم یا نتیجه هم مهمه؟ اگه نتیجه مهمه، پس اصل کنترل کجا میره؟ این مسئله توی بحث عدالت و انصاف هم خودش رو نشون میده. آیا سیستمی عادلانه است که سرنوشت و شانس، توی تعیین مجازات افراد تاثیر داشته باشه؟ یا اینکه باید تلاش کنیم تا جایی که ممکنه، سیستم حقوقی رو از این بخت و اقبال، مصون نگه داریم؟ دانا نلکین به خوبی نشون میده که این چالش ها چطور میتونن پایه های سیستم های قانونی ما رو به لرزه در بیارن و ما رو به فکر فرو ببرن که چطور میشه یه تعادل منطقی بین این دو پیدا کرد.

انواع ارزیابی های اخلاقی و جایگاه بخت در آن ها

یکی دیگه از بخش های مهمی که نلکین توی کتابش بهش اشاره می کنه، تفاوت گذاشتن بین انواع مختلف ارزیابی های اخلاقی و اینه که بخت روی کدوم یکی از این ارزیابی ها تاثیر می ذاره. ما معمولاً وقتی میخوایم درباره اخلاق یه نفر قضاوت کنیم، چند تا چیز رو در نظر می گیریم:

• ارزیابی شخصیت (فضیلت): اینکه آیا یه نفر آدم خوبیه؟ شجاعه؟ مهربونه؟
• ارزیابی اعمال (درست/نادرست): اینکه آیا کاری که انجام داده، درست بوده یا غلط؟
• ارزیابی مسئولیت: اینکه آیا اون شخص واقعاً مسئول کارش بوده؟
• ارزیابی سرزنش و ستایش: اینکه آیا شایسته سرزنشه یا ستایش؟

دانا نلکین توی کتابش این بحث رو مطرح می کنه که شاید بخت اخلاقی روی همه این ارزیابی ها به یه اندازه تاثیر نذاره. مثلاً ممکنه ما یه نفر رو بابت نیت بدش سرزنش کنیم، حتی اگه کارش به نتیجه نرسیده باشه. اما میزان مسئولیت یا مجازاتش ممکنه کمتر از کسی باشه که کارش به نتیجه رسیده. نلکین معتقده که بعضی از اشکال ارزیابی اخلاقی، مثل قضاوت درباره «ارج اخلاقی» یه فرد، شاید نسبت به بخت مقاوم تر باشن. یعنی ارزش درونی و اخلاقی یک فرد، ممکنه کمتر تحت تاثیر اتفاقات تصادفی قرار بگیره، حتی اگه اعمالش به خاطر بخت خوب یا بد، نتایج متفاوتی داشته باشن. این تمایزگذاری به ما کمک می کنه تا نگاه دقیق تری به مسئله بخت اخلاقی داشته باشیم و بتونیم پیچیدگی هایش رو بهتر درک کنیم.

رویکردهای اصلی به مسئله بخت اخلاقی

وقتی با یه مسئله فلسفی پیچیده مثل بخت اخلاقی روبرو میشیم، طبیعیه که فیلسوف های مختلف، هر کدوم یه جور واکنش نشون میدن و یه راه حل یا رویکردی رو پیشنهاد می کنن. دانا نلکین توی کتابش، سه تا رویکرد اصلی رو برای مواجهه با بخت اخلاقی معرفی می کنه که با هم مرورشون می کنیم.

۱. انکار بخت اخلاقی

اولین گروه، کسایی هستن که کلاً میگن بخت اخلاقی یه توهمه! وجود خارجی نداره و ما نباید بهش اهمیت بدیم. این دیدگاه بیشتر ریشه در تفکرات «کانت» داره که معتقد بود اخلاق باید کاملاً از شانس و اتفاقات بیرونی مصون باشه. اگه اخلاق وابسته به شانس باشه، پس دیگه قابل اعتماد نیست و نمی تونه یه راهنمای محکم برای زندگی ما باشه. استدلال های اصلی این گروه اینه:

• اراده آزاد: ما موجوداتی هستیم که اراده آزاد داریم و کارهای ما باید فقط از انتخاب های آزاد ما سرچشمه بگیره، نه از بخت. اگه اینطور نباشه، پس مسئولیت پذیری هم معنایی نداره.
• انصاف: اگه بخت روی ارزیابی اخلاقی ما تاثیر بذاره، این دیگه انصاف نیست. چطور میشه دو نفر با نیت یکسان، به خاطر یه اتفاق غیرقابل کنترل، مجازات های متفاوتی بگیرن؟
• مبنای عقلانی اخلاق: اخلاق باید بر پایه عقل و منطق باشه، نه بر پایه شانس و اتفاق. اگه بخت در اخلاق نقش داشته باشه، پس اخلاق دیگه عقلانی نیست و نمیشه روش حساب کرد.

البته، این دیدگاه هم چالش های خودش رو داره. منتقدان میگن واقعیت زندگی اینقدر ساده نیست و نمیشه شانس رو کلاً از معادله حذف کرد. آیا واقعاً میشه از نتایج اعمالمون کاملاً چشم پوشی کرد؟ یا از شرایط محیطی که ما رو شکل میدن؟ اینجاست که این رویکرد زیر سوال میره.

۲. پذیرش بخت اخلاقی (و تعدیل اصل کنترل)

گروه دوم دقیقاً برعکس گروه اول عمل می کنن. اونا میگن بخت اخلاقی یه واقعیت زندگیه و نمیشه چشممون رو روش ببندیم. به جای انکار، باید وجود بخت اخلاقی رو بپذیریم و سعی کنیم اصل کنترل رو یه جوری باهاش آشتی بدیم یا تفسیرش رو کمی تغییر بدیم. این فیلسوف ها معتقدن که تجربه روزمره ما هم نشون میده که شانس روی زندگی اخلاقی ما تاثیر می ذاره. مثلاً:

• وقتی یه تصمیم بزرگ میگیریم، همیشه یه بخشیش به بخت و اقبال مربوط میشه که آیا اون تصمیم خوب از آب درمیاد یا نه. ما بابت نتیجه اون تصمیم، حتی اگه بخشی از اون شانسی بوده، احساس مسئولیت می کنیم.
• خیلی وقت ها ما بابت کارهایی که می توانستیم انجام دهیم اما شرایط اجازه نداد، احساس گناه نمی کنیم. اما بابت کارهایی که واقعاً انجام دادیم، حتی اگه بخشی از نتیجه اش شانسی بوده، احساس مسئولیت می کنیم.

طرفداران این دیدگاه میگن شاید اصل کنترل رو باید جوری تفسیر کنیم که بخت اخلاقی رو هم توی خودش جا بده. مثلاً بگیم ما مسئول اقدام خودمون هستیم، اما دامنه مسئولیت ما می تونه تحت تاثیر نتایج شانسی قرار بگیره. به این معنی که اگه یه کار خوب با نیت خوب انجام دادیم ولی به خاطر بخت بد نتیجه نداد، هنوز هم ستایش میشیم، اما شاید کمتر از کسی که کارش به نتیجه رسیده و به یه نفر کمک کرده.

۳. بی معنا دانستن تلاش برای پذیرش یا انکار

یه گروه سومی هم هستن که میگن اصلاً این دعوا که بخت اخلاقی هست یا نیست، بی معنیه! اونا معتقدن که شاید مشکل از تعاریف ما یا چارچوب بندی نادرست مسئله باشه. انگار داریم یه سوال اشتباه می پرسیم یا داریم سعی می کنیم یه مفهوم رو به زور توی یه قالب دیگه جا بدیم که اصلاً بهش نمیاد.

این دیدگاه ها ممکنه بگن که ما باید نگاه عمیق تری به زبان اخلاقی و مفاهیمی مثل مسئولیت، سرزنش و ستایش داشته باشیم. شاید این مفاهیم اونقدر که فکر می کنیم واضح و سرراست نیستن و برای فهمیدن اونا، باید کل چارچوب فکری خودمون رو عوض کنیم. مثلاً ممکنه بگیم که مسئولیت پذیری یک مفهوم چندوجهی است و نمی توان آن را به سادگی به حضور یا عدم حضور بخت تقلیل داد. دانا نلکین هم این دیدگاه ها رو توی کتابش مطرح می کنه تا نشون بده که چقدر این بحث پیچیده و چندلایه است و راه حل های ساده ای نداره. این رویکرد به ما یادآوری می کنه که بعضی وقت ها، باید از نو به یک مسئله نگاه کرد و شاید سوال های بهتری پرسید.

دیدگاه نلکین و جمع بندی

خب، تا اینجا دیدیم که بخت اخلاقی چیه، از کجا اومده، چه انواعی داره و فیلسوف ها چطور باهاش برخورد می کنن. حالا وقتشه که ببینیم خود دانا نلکین، نویسنده این کتاب، چه جمع بندی ای از این بحث ارائه میده و چرا این کتابش اینقدر مهمه.

جمع بندی نلکین از مسئله بخت اخلاقی

برخلاف چیزی که ممکنه فکر کنید، دانا نلکین توی کتابش سعی نمی کنه یه جواب قاطع و نهایی بده و بگه: بله، بخت اخلاقی هست یا نه، نیست. بلکه بیشتر تمرکزش روی اینه که نشون بده این مسئله چقدر پیچیده ست، چقدر عمق داره و چقدر ازش سوال های مختلفی میشه پرسید که جواب های آسونی ندارن.

نلکین تاکید می کنه که کتابش، در واقع یه مقدمه جامع و عمیق برای ورود به دنیای بخت اخلاقیه. اون به ما نشون میده که چقدر دیدگاه ها و واکنش های متنوعی نسبت به این موضوع وجود داره. از اونایی که کلاً انکارش می کنن تا اونایی که قبولش دارن و اونایی که میگن اصلاً نباید درباره اش اینجوری بحث کرد. نلکین مثل یه راهنما عمل می کنه که ما رو از مسیرهای مختلف این بحث عبور میده، تمام پیچیدگی ها و ظرافت هاش رو نشونمون میده، ولی هیچ وقت سعی نمی کنه موضع خودش رو به ما تحمیل کنه. هدف اصلی اون اینه که خواننده رو با تمام ابعاد این بحث آشنا کنه و کاری کنه که خودش عمیقاً به این موضوع فکر کنه. اینجاست که ما می فهمیم فلسفه همیشه به دنبال جواب های قطعی نیست، بلکه گاهی اوقات، خوب پرسیدن سوال و شناختن تمام جوانب یه مسئله، خودش بزرگترین دستاورده.

تاثیر و اهمیت کتاب

حالا شاید بپرسید، چرا این کتاب با این حجم کم (حدود ۸۰ صفحه)، اینقدر توی فلسفه اخلاق مهمه و چرا باید بخونیمش؟ دلیلش همینه که کتاب «بخت اخلاقی» دانا نلکین، یه منبع بی نظیر برای فهمیدن این مفهوم توی فلسفه معاصره. این کتاب:

• بحث رو شفاف می کنه: نلکین با زبانی روشن و ساختاری منطقی، مفاهیم پیچیده رو ساده و قابل فهم می کنه.
• جامع و کامل بودنش: با اینکه کوتاهه، اما تمام جنبه های اصلی بخت اخلاقی، از ریشه ها گرفته تا انواع و رویکردهای مختلف رو پوشش میده.
• به عنوان یه مقدمه: برای دانشجوها، پژوهشگرها و حتی کسایی که صرفاً به فلسفه علاقه دارن، این کتاب بهترین نقطه شروع برای ورود به بحث بخت اخلاقیه.
• تحریک کننده فکره: نلکین طوری بحث رو مطرح می کنه که ذهن خواننده رو به چالش میکشه و اونو به فکر کردن عمیق تر وامی داره.

خلاصه که این کتاب، مثل یه کلید طلاییه که دری رو به یکی از مهمترین و چالش برانگیزترین بحث های فلسفه اخلاق باز می کنه. اگه دوست دارید دیدتون رو نسبت به مسئولیت پذیری، انصاف و نقش شانس توی زندگی اخلاقی گسترش بدید، خوندن این کتاب یا حداقل خلاصه اش، حسابی به دردتون میخوره.

در نهایت، مسئله بخت اخلاقی یه چالش جدی برای درک ما از مسئولیت پذیری، انصاف و قضاوت های اخلاقی به حساب میاد. این بحث به ما یادآوری می کنه که زندگی پیچیده تر از اون چیزیه که فکر می کنیم و همیشه نمی تونیم خط کش صفر و یکی برای کارهای خوب و بد آدم ها بکشیم. پس بیاید همیشه با دید بازتری به اعمال خودمون و دیگران نگاه کنیم و یادمون باشه که گاهی اوقات، دست روزگار هم توی بازی اخلاق، حسابی نقش آفرینی می کنه. این کتاب بهمون کمک می کنه تا عمیق تر به این موضوع فکر کنیم و بفهمیم که چقدر شانس می تونه تو سرنوشت اخلاقی ما آدم ها تاثیرگذار باشه.